ناصر براتی: ورهنگ؛ کهن الگوى ناشناخته در فرهنگ ایرانى‌ـ اسلامى

در این کارگاه، سخنران، ابتدا به تعریف زمینه‌های اساسی بحث شامل کهن‌الگو از یک سو و ارتباط متقابل زبان/ تفکر/ فضا/ محیط، از سوی دیگر، پرداخت. براساس این تعاریف بقا و هویت ملل و پیوند افراد یک ملت به میزان قابل توجهی به اسطوره‌ها و الگوهای کهن انتزاعی منوط است. در پهنۀ فرهنگی ایران نیز، کهن‌الگوهای اسطوره‌ای متعددی وجود دارد که توانسته افراد و گروه‌های مختلف را در جامعۀ بزرگ و رنگارنگ، در طول قرون، در کنار هم حفظ کند و اجتماع ایرانی را پدید آورد.
در ادامة بحث دکتر براتی، با اتکا به نوشته‌های نظریه‌پردازانی چون «یونگ»، به اریۀ تعریف از نحوة شکل‌گیری و تأثیر‌گذاری کهن‌الگوها پرداخت. براین اساس در جوامع، با قدمت تاریخی بسیار زیاد، الگوهایی شکل گرفته‌اند که ریشه در عمیق‌ترین لایه‌های ضمیر نا‌خودآگاه و آگاه جمعی داشته و خود شکل‌دهنده و هدایت‌کنندة بسیاری از ارزش‌ها، رفتارها، انتظارات، ترجیح‌ها و مطلوب‌ها بوده‌اند. این الگوها در نظم دادن به فضا و نیز ارزشگذاریِ کلیت آن نیز سهم غیرقابل انکاری دارند. الگوهای کهن، با توصیفی که از آنها شد نمی‌توانند تنها در شکل فیزیکی وجود و ظهور داشته باشند. از سوی دیگر، کهن‌الگوها به اشکال مختلفِ سخت‌افزارای و نرم‌افزاری مورد حمایت بخش‌های مختلف فرهنگی جامعه قرار می‌گیرند. الگوی باغ‌های چینی ـ ژاپنی در زمرۀ این الگوهای ازلی قرار دارد.