منظر مرکز محلۀ غیررسمی؛ نمونۀ مطالعه: محلۀ غیررسمی شمیران نو

نوع مقاله : مقالۀ ترویجی

نویسنده

دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.

چکیده

بررسی منظر مرکزمحله، شناختی عینی‌ـ‌ذهنی از ابعاد فرهنگی، اجتماعی و کالبدی شهر فراهم می‌سازد. این پژوهش که در فروردین 96 و به صورت کیفی با استفاده از مصاحبه، مشاهده و روش تحلیل محتوا صورت گرفت، دو سطح جزئیات و تفسیرهای منظر مرکز محلۀ غیررسمی شمیران نو تهران را، از زاویۀ ساکنین، مورد بررسی قرار می‌دهد. در این محلات، پیشینه‌ای در زمینۀ پژوهش منظرین وجود ندارد و چنین پژوهشی به شناخت نظری در این حیطه کمک می‌کند. نتایج نشان می‌دهد منظر مرکز محله‌ غیررسمی، ترکیبی است از اشتراک و انسجام اجتماعی ساکنین، بازار فرامحله‌ای و گره‌گاه ترافیکی؛ که این سه به صورت سه‌جانبه باعث تقویت یکدیگر می‌شوند. هرچند مشاهدات نشان می‌دهد کیفیت فضای زندگی در این محله بسیار پایین است، اما جریان داشتن فعالیت‌های مذهبی و رونق دادوستد به منظر مرکزمحلۀ شمیران نو حیات داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Informal Neighborhood Center Landscape (Case Study: Shemiran-e-Now Informal Neighborhood)

نویسنده [English]

  • Saeed Shafia
University of Science and Culture, Tehran, Iran
چکیده [English]

Investigation of the neighborhood center landscape enables objective-mental recognition of the cultural, social and contextual aspects. The present study has been conducted during April, 2017, based on a qualitative method using interviews, observations and content analysis so as to investigate the details and interpretations of Shemiran-e-Now informal neighborhood center in Tehran from the perspective of the residents. The landscape research on these neighborhoods lacks w well-established background and it contributes to subjective recognition in this area. The results indicated that the informal neighborhood landscape is composed of the residents’ social coherence and collectivity, a trans-local bazar and traffic bifurcation and all of them triply support one another. Although it has been figured out in the observations that the quality of life space is very poor in this neighborhood, the circulation of the religious activities and prosperity of the transactions have revitalized Shemiran-e-Now neighborhood center landscape.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landscape
  • Neighborhood Center
  • Informal Neighborhood Landscape
  • Shemirane-Now
آتشین‌بار، محمد. (1388 الف). تداوم هویت در منظر شهری. باغ نظر، 6(12): 45-56.
آتشین‌بار، محمد. (1388 ب)، چیستی منظر شهری در آرای صاحب نظران. مجلة منظر، 1(3): 72-73.
ابراهیمی دهکردی، امین. (1393). بررسی و تحلیل ظرفیت‌های گردشگری هورامان با تأکید بر خوانش منظر فرهنگی. فصلنامة فضای گردشگری، 4(13): 50-78.
ابوالمعالی‌‌حسینی، خدیجه‌. (1390). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: نشر علم.
احمدی، محمد، پوراحمد، احمد و حاتمی‌نژاد، حسین. (1393). بررسی میزان رضایت‌مندی شهروندان از سازمان زیباسازی و عوامل مؤثر بر آن برای بهبود منظر شهری. مطالعه موردی: منطقه 6 کلان‌شهر تهران. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 4(12): 19-37.
استراوس، ‏‫انسلم ال.، و کربین، ‏‫جولیت ام. (1392). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. تهران: نشر نی.
ایراندوست، کیومرث. (1388). سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره‌ حاشیه‌نشینی. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
پرتوی، پروین. (1389). هنر تطبیقی و نسبت آن با مطالعات تطبیقی هنر. دانش‌های تطبیقی: مجموعه مقالات فلسفه، اسطوره‌شناسی، هنر و ادبیات. به کوشش بهمن نامور مطلق و منیژه کنگرانی. تهران: انتشارات سخن.
تاریخچة‌ محلة شمیران نو. (1394). قابل دسترس در: http://shemirano.mytehran.ir/Default.aspx?tabid=9662. (تاریخ دسترسی: 1395.11.20)
چشمه قصابانی، مریم و کریمی، نوشین. (1390). رویکردی تحلیلی به تأثیر رویدادهای فرهنگی در کیفیت منظر موقت شهری. هویت شهر، 5(9): 27-36.
حبیبی، امین. (1388). تحولات مفهومی منظر. مجلة منظر، 1(3): 70-71.
حبیبی، سید‌محسن. (1382). چگونگی الگوپذیری و تجدید سازمان استخوانبندی محله. هنرهای زیبا، 13(13): 32-39.
حناچی، پیروز و عشرتی، پرستو. (1390). واکاوی اصلی‌ترین چالش‌های مفهوم منظر فرهنگی با تکیه بر بازشناخت و تحلیل کارنامة هجده‌سالة این مفهوم در مرکز میراث جهانی یونسکو. نامة معماری و شهرسازی، 4(7): 147-168.
خاکی‌، غلام‌رضا. (1392). روش تحقیق گرانددی در مدیریت (با رویکرد پایان‌نامه‌نویسی): گفتگویی با دکتر سیدمهدی الوانی چهرة ماندگار مدیریت در ایران. تهران: فوژان.
دانایی‌فرد، حسن، الوانی‌، سیدمهدی‌، و آذر، عادل‌. (1392). روش‌شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.
راودراد، اعظم و محمودی، بهارک. (1394). تخیل تهران: مطالعة «منظر ذهنی شهر» در سینمای دهة چهل و پنجاه ایران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 8 (4): 53-90.
رستنده، امین. (1388). ویژگی‌های بنیادین منظر فرهنگی در فضاهای روستایی کوهستانی در غرب ایران مطالعه موردی: روستای ورکانه و روستای شهرستانه. نشریة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42 (67): 85-97.
سیف‌الدینی، فرانک، رهنمایی، محمدتقی، فرهودی، رحمت‌الله و جعفری مهرآبادی، مریم. (1393). روش‌شناسی مطالعات منظر شهری در گردشگری.  فصل‌نامة برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری،  3 (8):  31-52.
شفیعا، سعید. (1389). رابطه ظرفیت اجتماعی ساکنین سکونتگاه‌های غیررسمی با توسعه پایدار محله‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
شفیعا، سعید. (1392). تحلیل اثر سرمایة اجتماعی فعالان اقتصادی در پایداری جامعة غیررسمی؛ مطالعة موردی: محلة شمیران نو. فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعة پایدار)، 13(4): 79-102.
شیبانی، مهدی. (1389). منظر ادراکی شهر، آسیب‌شناسی منظر شهری تهران. مجلة منظر، 2(9): 26-29.
صادقی، رسول و نقدی، اسدالله. (1385). حاشیه‌نشینی چالشی فراروی توسعة پایدار شهری (با تأکید بر شهر همدان). رفاه اجتماعی، 5(20): 213-233.
طبیبیان، منوچهر. (1382). مؤلفه‌های محیط و منظر. محیط‌شناسی، 29 (30)؛ (ویژه‌نامة طراحی محیط): 37-42.
فلیک، اووه. (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
فیضی، محسن، و اسدپور، علی. (1392). فرایند بازآفرینی منظر میادین شهر تهران با هدف ارتقای تعاملات اجتماعی شهروندان. مطالعات شهری، 2(7): 3-14.
کاظمیان، غلام‌رضا، قربانی‌زاده، وجه‌الله، و شفیعا، سعید. (1391). ارزیابی و شناسایی کنشگران توسعه ناپایدار محله‌های‌ غیررسمی، نمونة موردی: محلة غیررسمی شمیران نو. نامة معماری و شهرسازی، 4(8): 131-146.
کوربین، ‏‫جولیت ام.، و اشتراوس، ‏‫آنسلم. (1391). اصول تحقیق کیفی، ‌شیوه‌ها و رویه‌های توسعة گراندد تئوری. ترجمه: ناهید دهقان‌نیری و دیگران. تهران: اندیشة ‌رفیع.
منصوری، سید امیر. (1383). درآمدی بر شناخت معماری منظر. باغ نظر، 1(2): 69-78.
منصوری، سید امیر. (1389). چیستی منظر شهری، بررسی تاریخی تحولات مفهومی منظر شهری در ایران. مجلة منظر، 2(9):30-33.
منصوری، مریم‌السادات، و آتشین‌بار، محمد. (1393). ارتقای کیفی منظر شهر تهران در تلاقی خیابان و فضای عمومی، به سوی منظر فرهنگی شهر؟. مجلة منظر، 6(28): 12-17.
مهندسین مشاور عرصه. (1388). طرح تفصیلی منطقة 4 شهرداری تهران. تهران: مهندسین مشاور عرصه.
نادری، منیره. (1394). جایگاه نقاشی دیواری (دیوارنگاشت) در مدیریت منظر شهری و نقش آن بر زیبایی شناخت شهر. مدیریت شهری، 14(41): 161-186.
Türkyılmaz, Ç. C. (2016). Interrelated Values of Cultural Landscapes of Human Settlements: Case of Istanbul. Procedia. Social and Behavioral Sciences, 222: 502–509.
World Bank Group. (1999-2000). Cities alliance for cities without slums. Retrieved from citiesalliance: www.citiesalliance.org/citiesalliancehomepage.nsf . (Accessed  15 February 2015)