باغ فتح آباد کرمان؛ جایگاه شاخص‌های اصیل باغ ایرانی در احیای باغ‌های تاریخی ایران

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه معماری، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

چکیده

باغ فتح‌آباد در کرمان نمونه‌ای از باغ‌های ایرانی دورۀ قاجار است که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این باغ در عین پایبندی به شاخصه‌های اصیل باغ ایرانی، در کلیت و اجزا با ساختار کلاسیک باغ ایرانی تفاوت‌هایی دارد. در سال ۱۳۹۴ این باغ بعد از دهه‌ها بی‌توجهی و زمانی که کاملاً رو به نابودی می‌رفت، مرمت و به روی عموم بازگشایی شد. امروز در بازدید از این باغ خوانش این باغ به‌مثابۀ باغی ایرانی و مطابق با شاخص‌های شکل‌دهنده به باغ ایرانی مشکل می‌نماید.
این نوشتار با رجوع به پژوهش‌های صورت‌گرفته در باب شاخص‌های اصالت‌بخش به باغ ایرانی به انطباق ساختار باغ فتح‌آباد قبل و پس از مرمت با این شاخصه ها می‌پردازد، عکس‌های هوایی و همچنین تصاویر باغ فتح‌آباد قبل و بعد از مرمت منبع اصلی پژوهش نمونه موردی بوده است.
در نهایت این نوشتار عدم توجه به اصل محصور‌بودن و اهمیت دیوار در باغ ایرانی و همین‌طور جایگاه ورودی در باغ و ارتباط ان با محور اصلی و کوشک را دلیل اصلی سردرگمی در خوانش باغ فتح‌آباد به‌عنوان باغ ایرانی می‌داند؛ دو موردی که در ساختار اولیۀ باغ براساس روایات و تصاویر حضور داشته‌اند و در بازسازی و مرمت باغ به اندازۀ دقت در مرمت جزئیات عناصر باغ و کوشک مورد توجه قرار نگرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fath-Abad Garden Persian Garden’s Renovation and the Original Indicators of the Persian Garden

نویسنده [English]

  • Ayda Alehashemi
Assistant Professor, Faculty of Architectur, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Fath-Abad Garden in Kerman, in the central desert of Iran, is one of the considerable examples of Persian garden in the Qajar period. The garden strictly responds to the original factors of the Persian garden, while represents some contradictions with classic structure of the Persian garden. After decades of neglect, this garden was renovated in 2015 and has been opened to the public. Today, when we visit this garden it is difficult to redefine it as a Persian garden.
By referring to the previous researches on the structural indicators of the Persian gardens, this paper compares Fath-abad garden, before and after renovation, with original characters of Persian Garden as an unique identity. To achieve this goal, the aerial photos as well as general photos of garden before and after renovation are the basic resources of this research.
Considering the garden’s structure before and after renovation, this paper recognizes the neglection of two main structural indicators of the Persian gardens, which has disturbed the perception of this garden as a Persian garden.
The results show that the ignorance of two important indicators of Persian garden including being enclosed with walls, as well as the position of main entrance and its relation with main axis and pavilion, disturbed the perception of this garden as Persian garden and as a complex of three detached garden.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Garden
  • Qajar Gardens
  • Fath-Abad Garden
  • Garden renovation
  • ابوالقاسمی، لطیف. (۱۳۷۴). هنجار باغ ایرانی در آیینۀ تاریخ. کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی، بم. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
  • استروناخ، دیوید. (۱۳۷۰). شکل+گیری باغ+های سلطنتی پاسارگاد و تأثیر آن در باغسازی ایرانی. مجله اثر، (۲۲ و 23)، ۵۴-۷۵.
  • براتی، ناصر، آل+هاشمی، آیدا و میناتور سجادی، آرمان. (۱۳۹۶). جهان+بینی ایرانیان و شکل+گیری الگوی محوری باغ ایرانی. منظر، ۹(۴۱)، ۶-۱۵.
  • پیرنیا، محمدکریم. (۱۳۷۳). باغ+های ایرانی (گفت+وگوی فرهاد ابوالضیاء با محمدکریم پیرنیا)، آبادی، ۴(۱۵)، ۴.
  • پیرنیا، محمدکریم. (۱۳۸۷). باغ ایرانی. گلستان هنر، (۱۲)، ۳۰-۳۳.
  • جیحانی، حمیدرضا و مشهدی+نوش+آبادی، محمد. (1396). مجموعه مقالات همایش باغ+های تاریخی منطقۀ کاشان. کاشان: دانشگاه کاشان، مرکز پژوهشی کاشان+شناسی.
  • حیدرنتاج، وحید و منصوری، سیدامیر. (1388). نقدی بر فرضیۀ الگوی چهارباغ در شکل+گیری باغ ایرانی. باغ نظر، 6(12)، 17-30.
  • دانشدوست، یعقوب. (۱۳۶۹). باغ ایرانی. مجلۀ اثر، ۱۱(۱۸ و ۱۹)، ۲۱۴-۲۲۴.
  • رضازاده، اسحاق و. حیدرنتاج، وحید. (1394). همنشینی آب، گیاه و نظرگاه؛ به+دنبال کهن+الگوی باغ ایرانی. منظر، 7(۳۳)، 48-55.
  • سلطانزاده، حسین و سلطانزاده، علیرضا. (۱۳۹۶). اهمیت آب و عناصر آبی در باغ ایرانی. منظر، 9(۳۸)، ۶-۱۹.
  • سلطانزاده، محمد و گنجویی، محمدعلی. (۱۳۹۲). وجوه تمایز و تشابه باغ بیرم+آباد و فتح+آباد کرمان با یکدیگر و باغ ایرانی. باغ نظر، ۱۰(۲۵)، ۷۹-۸۸.
  • سلطانزاده، محمد؛ هاشمی‌نژاد، علیرضا؛ اشرف‌گنجویی، محمد‌علی؛ هاشمی‌نژاد، علیرضا؛ کشاورز، محسن و گلچین، حجت. (۱۳۹۳). تاریخ و معماری باغ فتح+آباد. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
  • شاهچراغی، آزاده. (۱۳۸۸). تحلیل فرایند ادراک محیط باغ ایرانی براساس نظریۀ روانشناسی بوم+شناختی. هویت+شهر، ۳(۵)، ۷۱-۸۴.
  • شاهچراغی، آزاده. (1389). پارادایم+های پردیس، درآمدی بر بازشناسی و بازآفرینی باغ ایرانی. تهران: جهاد دانشگاهی واحد تهران.
  • شاهچراغی، آزاده. (۱۳۹۳). بازیابی طرح تک+محوری چهارباغ ایرانی. هویت+شهر، ۸(۲۰)، ۱۹-۳۴.
  • شیبانی، مهدی و اسماعیل+دخت، مریم. (1394). شار باغ ایرانی، جایگاه باغ ایرانی در منظر شهری. منظر، 7(33)، 14-21.
  • عالمی، مهوش. (1390). نمادپردازی در باغ ایرانی، حس طبیعت در باغ+هاى سلطنتى صفوى. منظر، 3(17)، 6-13.
  • عرب+سلغار، ندا. (1394). باغ به+مثابۀ نهاد توسعۀ شهر، توسعۀ باغ+محور شهر تاریخی شیراز. منظر، 7(33)، 82-89.
  • فقیه، نسرین. (۱۳۷۰). چهرۀ باغ ایرانی. ایران+نامه، (۳۶)، ۵۶۵-۵۸۸.
  • متدین، حشمت+الله و متدین، رضا. (۱۳۹۴). معماری کوشک، کوشک+های نه+قسمتی در باغ ایرانی. منظر، ۷(۳۳)، ۳۲-۳۹.
  • مسعودی، عباس. ( ۱۳۸۸). بازشناسی باغ ایرانی، باغ شازده ماهان. تهران: فضا.
  • منصوری، سیدامیر. (۱۳۸۴). درآمدی بر زیبایی+شناسی باغ ایرانی. باغ نظر، ۲(۳)، ۵۸-۶۳.
  • منصوری، سیدامیر. (۱۳۹۴). پدیدارشناسی دیوار در باغ ایرانی. منظر، ۴(۳۳)، ۶-۱۳.
  • منصوری، سیدامیر و عرب+سلغار، ندا. (1394). سیر تحول رابطۀ ساختاری باغ و شهر در سازمان فضایی شیراز از سدۀ چهارم تا دوازدهم ق.، مطالعات معماری ایران، 1(8)، 5-20.
  • منصوری، سیما. (۱۳۸۸). باغ+های چهارگانه، ترجمان باورهای مقدس، نمونه موردی فین. صفه، 18(۴۸)، 17-۳۰.
  • Pope, A. U. (1963). A Survey of Persian Art: from Prehistoric Times to the Present (vol. 3). (Ed.) P. Ackerman. Tokyo, London: Meiji-Shobo, Oxford University Press.