به‌دنبال زندگی امروز در باغستان سنتی قزوین، تحلیل طرح پارک ملا خلیلا

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس مهندسی فضای سبز، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی )ره(، قزوین، ایران.

2 دکتری علوم باغبانی، عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

3 دکتری معماری گرایش معماری منظر، عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

چکیده

باغستان سنتی قزوین متشکل از باغ‌هایی عموماً مثمر است که در گذشته دورتادور شهر قزوین قرار گرفته بودند. این باغ‌ها با بیش از هزار سال قدمت و2500 هکتار مساحت امروزه قزوین را در سه جهت شرق، جنوب و غرب احاطه کرده است. یکی از ارجاعات تاریخ مکتوب در این مورد «سفرنامۀ ناصر خسرو» است که نشان‌دهندۀ سبقۀ تاریخی این مجموعه‌باغ‌هاست که با ویژگی‌های منحصربه‌فرد فنی، جغرافیایی، هیدرولوژی، فرهنگی و هویتی، برای قرن‌ها محدوده و مرز شهر قزوین را تعریف کرده و برای شهر نقشی حیاتی و هویتی داشته‌اند.
گسترش بی‌رویۀ شهر قزوین در دهه‌های اخیر به هویت و قلمرو باغستان سنتی قزوین صدمات فراوانی زده است و باغستان سنتی قزوین را در معرض تهدید و تخریب قرار داده است. عواملی مانند توسعۀ شهر، افزایش جمعیت، افزایش قیمت زمین، دگرگونی‌های اجتماعی و اقتصادی، احداث سایت دفن زباله و البته رویکرد اشتباه مدیریت شهری باعث این تخریبات شده است. نداشتن عملکرد و کاربندی هماهنگ و معاصر با زندگی مردم و نبودن برنامه‌ای جامع در تعریف عملکرد متنوع برای این قطعات شهری موجب نابودی، خشک‌شدن، تغییر کاربری و از هم پاشیدن این زیرساخت سبز و حیاتی شهر قزوین شده است.
پارک «ملا خلیلا» در باغستان سنتی شهر قزوین یکی از معدود تلاش‌های شهرداری قزوین است که هدفش احیای باغستان سنتی و مهیاسازی آنها برای حضور در زندگی مدرن شهروندان قزوین با نیازهای زندگی مدرنشان بوده است. این پارک در سال 1394 افتتاح شد و اکنون روزانه مورد استفادۀ مردم شهر قزوین قرار می‌گیرد. مقالۀ حاضر تلاش می‌کند تا میزان پیوستگی و وفاداری طرح این پارک به باغستان سنتی قزوین را که امروز به‌عنوان نمونه‌ای پایلوت برای دخل و تصرف باززنده‌سازی باغستان قزوین مورد توجه است، در سنجش با ساختارها و الگوهای سنتی باغستان مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Looking for Today's Life in Traditional Gardens of Qazvin, Analysis of the Plan of Mullah Khalil Park

نویسندگان [English]

  • Tahereh Salehi 1
  • Mohammad Mahdi Zarrabi 2
  • Ayda Alehashemi 3
1 BA in Landscape Engineering, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 Ph.D. in Horticultural Sciences, Faculty member of Imam Khomeini International University,
3 Ph.D. in Landscape Architecture, Faculty member of Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

The traditional Qazvin gardens were generally fruitful gardens that were located far away from the city of Qazvin. These gardens are more than a thousand years old and two thousand five hundred acres of Qazvin's area are located in three directions east, south and west. One of the references to written history is Nasser Khosrow's travelogue, which represents the history of this garden complex
In the past decades, the proliferation of Qazvin has caused great damage to the identity and domain of traditional Qazvin gardens and has endangered the traditional Qazvin gardens. Factors such as urban development, population growth, rising land levels, social and economic changes, rising land prices, the construction of a landfill site and, of course, mismanagement of urban management have caused this devastation. Lack of consistent and contemporary implementation of the people's lives and lack of a comprehensive plan for defining a variety of functions for these parts of the city that caused the destruction, drying, alteration and dismantling of this green and vital infrastructure of Qazvin.
Mullah Khalila Park in the traditional garden garden of Qazvin is one of the few efforts that the Qazvin municipality aimed at reviving the traditional gardens and freshening them to the modern life of the citizens of Qazvin with the needs of their modern life. This park was opened in 2015 and now it is used by people of Qazvin on a daily basis. The present research tries to increase the level of continuity and loyalty of the park's design to the traditional Qazvin gardens, which today serve as a pilot example for live livelihoods. Qazvin gardens are considered, to be analyzed in traditional gardens' structures and patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traditional garden
  • regeneration
  • Qazvin
اخوی‌زادگان، عباس. (1380). گزارش مطالعاتی احیا و ساماندهی باغ‌های سنتی قزوین. قزوین: شهرداری قزوین.
آورث. مهندسین مشاور. (1385). مطالعات پایه.
صحراکاران، بتول و اندرودی، الهام. (1396). منظر فرهنگی باغستان سنتی قزوین: بررسی مفاهیم پایه و تحلیل عناصر و خصیصه‌ها در حوزة کالبدی. باغ نظر، ۵۰ (۱۴)، 35-44.
کرمانشاهانی، شکوه. (1396). 2500 هکتار باغستان سنتی قزوین، گنجینه‌ای زیستی؛ فرهنگی، در معرض خطر. انجمن توسعۀ حیات وحش.
دیزانی، احسان. (1395). باغستان سنتی قزوین لبۀ شهری با طبیعتی کارآمد. منظر، 8(37)، 40-47.
رضایی قلعه، مرضیه. (1393). منظر رودخانه، طراحی منظر رودخانۀ بازار قزوین با رویکرد پایداری (الگوی باغ شهر ایرانی). رسالۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین.
همایونی، پریسا. (1395). باغستان سنتی هویت تاریخی قزوین. قابل دسترسی در
https://www.kojaro.com/2016/10/6/122449/traditional-orchards-historical-identity-qazvin/
صحراکاران، بتول. (1395). توصیفی از شهر و باغستان ستی قزوین در منابع تاریخی. قابل دسترسی در
https://anthropologyandculture.com/fa/easyblog/1085
گلریز، محمدعلی. (1368). مینودر یا باب الجنت قزوین. قزوین: طه.