خوانشی بر منظر خیابان‌های جنوب‌شرقی آسیا در قیاس با غرب

لسان, مریم

doi:10.22034/manzar.2020.237198.2068

خوانشی بر منظر خیابان‌های جنوب‌شرقی آسیا در قیاس با غرب

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

مریم لسان

استادیار گروه معماری، دانشکدۀ عمران، دانشگاه صنعتی نوشیروانی، بابل، ایران.

10.22034/manzar.2020.237198.2068

چکیده

خیابان‌ها بخش قابل‌توجهی از فضای عمومی آزاد در شهرها را تشکیل می‌دهند و به عنوان نمایندگان مهم فضاهای عمومی شهری شناخته می‌شوند. در تاریخ فرهنگ شرق و غرب نیز، خیابان یکی از مهمترین فضاهای عمومی بوده است. با این وجود، در حال حاضر شکاف نسبتاً عمیقی میان معنا و کارکرد خیابان در شرق و غرب وجود دارد که منجر به ایجاد مناظر شهری متمایزی میان شرق و غرب شده است. این پژوهش به بررسی تفاوت‌های منظر خیابان از جنبه‌های معنایی-ادراکی، عملکردی-فعالیتی و زیباشناختی (عناصر غیرکالبدی معماری شامل عناصر نیمه ثابت و متحرک) در خیابان در شرق (کشورهای جنوب‌شرقی آسیا) و غرب (آمریکای شمالی، اروپا و اقیانوسیه) می‌پردازد. روش تحقیق از نوع کیفی (کتابخانه‌ای و بر پایۀ مشاهدات نویسنده) است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد با وجود آنکه منظر خیابان به عنوان پدیده‌ای عینی و ذهنی شناخته می‌شود، منظر خیابان در شرق و غرب از لحاظ نوع ادراک و جنبه‌های عینی و ذهنی با یکدیگر متفاوت هستند. منظر خیابان در شرق و غرب از جنبه‌های معنایی، عملکردی و زیباشناختی و در ویژگی‌هایی چون تنوع فعالیت، نظم، مرز میان فضای عمومی و خصوصی، الگوهای زمانی عملکردها، میزان به‌کارگیری حواس مختلف انسان و چگونگی انطباق‌پذیری و انعطاف‌پذیری فضا، با یکدیگر تفاوت‌های بارزی دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Reading of South Asian Streetscapes Compared to the West

نویسنده [English]

Maryam Lesan

Assisstant Professor, Department of Architecture, School of Civil Engineering, Babol Noshirvani University of Technology, Babol, Iran.

چکیده [English]

Streets form a significant part of open public space in cities and are known as important representatives of urban public spaces. The street has been one of the most important public spaces in the history of Eastern and Western culture. However, there is currently a relatively deep gap between the meaning and function of the street between East and West. The difference in function and meaning has led to distinctive urban landscapes between East and West. This study examines the differences in the streetscape in terms of semantic-perceptual and functional-activity and aesthetic aspects (non-physical elements of architecture including semi-fixed and moving elements) in the street in the East (Southeast Asia) and West (North America, Europe and Oceania). The research method is qualitative (based on reviewing the literature and the author’s observations). Findings show that although streetscape is known both as an objective and subjective phenomenon, streetscape in the East and West are different in terms of how they are perceived and their objective and subjective aspects. It can be concluded that the biggest difference between the street in the West and the East lies in the social structure of the space and the use and subjective meaning of the street, which is created by the adaptive nature of the street. The extent of adaptation is defined by the type of power shaping the street (whether the government and municipalities or the community), street management and how laws are implemented. There are obvious differences between streetscape in the East and West in terms of semantic, functional, and aesthetic aspects. They differ from each other in features such as the variety of activities, order, boundary between public and private space, time patterns of activities, the use of different human senses, and how the space is adaptable and flexible to those mentioned features.

کلیدواژه‌ها [English]

Urban landscape
street
culture
social space
Street in East
Street in West

مراجع

آتشین‌بار، محمد؛ منصوری، سیدامیر و شیبانی، مهدی. (1391). نظم، عنصر اصلی در تحلیل علمی منظر خیابان. باغ نظر، 9(23)، 93-102.

امین‌زاده، بهناز. (1389). ارزیابی زیبایی و هویت مکان. هویت شهر، 4(7)، 3-14.

پاکزاد، جهانشاه. (1397). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.

فیضی، محسن و اسدپور، علی. (1392). فرایند بازآفرینی منظر میادین شهر تهران با هدف ارتقای تعاملات اجتماعی شهروندان. مطالعات شهری، 2(7)، 3-14.

کریمی‌مشاور، مهرداد؛ منصوری، سیدامیر و ادیبی، علی‌اصغر. (1389). رابطۀ چگونگی قرارگیری ساختمان‌های بلندمرتبه و منظر شهری. باغ نظر، 7(13)، 89-99.

لسان، مریم و ژند، سپهر. (1388). پنج اصل طراحی خیابان موفق. منظر، 1(2)، 28-31.

لطفی، افسانه و زمانی، بهادر. (1393). نقش مؤلفه‌های منظرحسی در کیفیت محورهای مجهز محلی. مطالعات شهری، 4(13)، 43-56.

لنگ، جان. (1398). آفرینش نظریۀ معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (ترجمۀ علیرضا عینی فر). تهران: دانشگاه تهران.

ماهان، امین و منصوری، سیدامیر. (1396). مفهوم منظر با تأکید بر نظر صاحب‌نظران رشته‌های مختلف. باغ نظر، 14(47)، 17-28.

منصوری، سیدامیر. (1389). چیستی منظر شهری. منظر، 2(9)، 30-33.

کالن، گولدن. (1382). گزیدۀ منظر شهری (ترجمۀ منوچهر طبیبیان). تهران: دانشگاه تهران.

گلکار، کوروش. (1385). مفهوم منظر شهری. آبادی، 16(53)، 38-48.

وحدت، سلمان؛ سجادزاده، حسن و کریمی‌مشاور، مهرداد. (1394). تعیین ابعاد مؤثر بر منظر خیابان در جهت ارتقای خوانش منظر فضاهای شهری. مطالعات شهری، 14(15)، 17-36.

Appleyard, D. (1987). Foreword -Public streets for public uses. In A. V. Moudon (Ed.), Public streets for public uses. Portland: VNR.

Barker, R. G. (1963). On the nature of the environment. Journal of Social Issues, 19(4), 17-38.

Benn, S. I., & Gauss, G. F. (1983). The public and the private. In S. I. Benn & G. F. Gauss (Eds.), Public and Private in Social Life. New York: St. Martin’s Press.

Biddulph, M. (2012). Street design and street use: Comparing traffic calmed and home zone streets. Journal of Urban Design, 17(2), 213-232.

Carmona, M., Tiesdell, S., Heath, T. & Oc, T. (2010). Public places, urban spaces. Oxford: Elsevier Ltd.

Chi, L. Q. & Tu, N. T. (2018). Street in Hanoi ancient quarter as cultural place: A case study of Hang Buom street. Journal of Science and Technology in Civil Engineering, 12(3), 102-112.

Chia, L. S. (2003). Southeast Asia transformed. A geography of change. Singapore: Institute of SoutheastAsian Studies.

Chifos, C. & Yabes, R. (2000). Southeast Asian urban environments: Structured and spontaneous. Tempe: Arizona State University.

Crankshaw, N. (2009). Creating vibrant public spaces: Streetscape design in commercial and historic districts. Washington: Island Press.

Dayaratne, R. (2010). An insight into the Asian streets: Streets in Sri Lanka and their transformations. In H. C. Kiang, L. B. Liang, & H. Limin (Eds.), On Asian streets and public space. Singapore: Ridge Books.

Douglass, M. & Deniere, A. (2008). The politics of civic space in Asia: Building urban communities. London: Routledge.

Drummond, L. B. W. (2000). Street scenes: Practices of public and private space in urban Vietnam. Urban Studies, 37(12), 2377-2391.

Edensor, T. (1998). The culture of the Indian street. In N. R. Fyfe (Ed.), Images of the street: planning, identity and control in public space. London: Routledge.

Ewing, R. & Handy, S. (2009). Measuring the unmeasurable: Urban design qualities related to walkability. Journal of Urban Design, 14(1), 65-84.

Fernando, N. A. (2006). Open-ended space: urban streets in different cultural contexts. In K. A. Franck & Q. Stevens (Eds.), Loose space: possibility and diversity in urban life. New York: Routledge.

Hass-Klau, C., Crampton, G., Dowland, C. & Nold, I. (1999). Streets as living space : Helping public places play their proper role. London: Landor.

Hidaka, T. & Tanaks, M. (2001). Japanese public space as defined by event. In P. Miao (Ed.), Public places in Asia Pacific cities: Current issues and strategies. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Jacobs, A. (1993). Great Streets. Cambridge, MA: The MIT Press.

Jacobs, J. (1961). The death and life of great American Cities. New York: Vintage Books.

Jones, C., Al-Shaheen, Q. & Dunse, N. (2016). Anatomy of a successful high street shopping centre. Urban Design, 21(4), 495-511.

Krase, J. & Shortell, T. (2011). On the spatial semiotics of vernacular landscapes in global cities. Visual Communication, 10(3), 367–400.

Kurokawa, K. (1988). Rediscovering Japanese space. New York and Tokyo: John Weatherhill.

Mateo-Babiano, I. & Leda, H. (2007). Street space sustainability in Asia: The Role of the Asian pedestrian and street culture. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 7, 1915-1930.

Mazumdar, S. (2002). Environmental design research in Asia-Pacific region: Cultural and qualitative approaches. Journal of Asian Urban Studies, 3(3), 37-49.

Mehta, V. (2009a). Look closely and you will see, listen carefully and you will hear: Urban design and social interaction on streets. Urban Design, 14(1), 29-64.

Mehta, V. (2009b). A tale of two streets: Comparative experiences on streets in the East and West. Design Principles and Practices: An International Journal, 3(5), 231-242.

Mehta, V. (2013). The street: A quintessential social public space. London: Routledge.

Mehta, V. (2019). Streets and social life in cities: a taxonomy of sociability. Urban Design International, 24(1), 16-37.

Miao, P. (2001). The subject matter: Urban public places. In P. Miao (Ed.), Public places in Asia Pacific Cities. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Mongol, K. & Idid, S. Z. A. (2016). From trade routes to street cultures - An overview of the significanceand characteristics of Southeast Asian traditional streets. Journal of the Malaysian Institute of Planners, 4, 31–44.

Oranratmanee, R. (2012). The use of public space for pedestrian streets in Thailand. Bangkok: Thailand Research Fund.

Oranratmanee, R. & Sachakul, V. (2014). Streets as public spaces in Southeast Asia: Case studies of Thai pedestrian streets. Journal of Urban Design, 19(2), 211-229.

Patandianan, M. V. & Shibusawa, H. (2020). Importance and performance of streetscapes at a tourism destination in Indonesia: The residents’ perspectives. Frontiers of Architectural Research, 9(3), 641-655.

Rapoport, A. (1968). The personal element in housing: An argument for open-ended design. RIBA Journal, 76, 300-307.

Rapoport, A. (1976). Sociocultural aspects of man-environment studies. In A. Rapoport (Ed.), The mutual interaction of people and their built environment. Chicago: The Hague : Mouton.

Rapoport, A. (1987). Pedestrian street use: culture and perception. In A. Vernez-Moudon (Ed.), Public streets for public use. New York: Van Nostrand Reinhold Company.

Rapoport, A. (1990). History and precedent in environmental design. New York: Plenum Press.

Sun, Z., Bell, S., Scott, I. & Qian, J. (2019). Everyday use of urban street spaces: the spatio-temporal relations between pedestrians and street vendors: a case study in Yuncheng, China. Landscape Research, 45(3), 292-309.

Tandon, M. & Sehgal, V. (2017). Traditional Indian religious streets: A spatial study of the streets of Mathura. Frontiers of Architectural Research, 6(4), 469-479.