سنجش میزان موفقیت مجتمع‌های تجاری در سازماندهی فضاهای تفریح-خرید (مجتمع‌های تجاری نوین منتخب شهر تهران: تیراژه-کوروش- پالادیوم و تیراژه 2)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استاد گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

 نقش نیازهای ثانویه انسان به‌طور عام و نیاز به تفریح به‌طور خاص به‌عنوان حلقۀ واسط بین معماری و محیط در فضاهای تجاری اهمیت غیرقابل انکاری دارد، به‌گونه‌ای که کیفیت فضاهای تفریح-خرید در مجتمع‌های تجاری برای رفع نیاز به تفریح کاربران که از وظایف مترتب بر معماری است می‌تواند میزان موفقیت یک مجتمع تجاری را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیق پیشِ رو به بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت فضاهای مجتمع‌‌های تجاری از منظر فضاهای تفریح-خرید و ارزیابی روابط آنها و اهمیت نسبی هرکدام می‌‌پردازد تا از این طریق بتوان علاوه‌بر سنجش میزان موفقیت چهار مجتمع تجاری نوین منتخب شهر تهران (تیراژه- کوروش-پالادیوم و تیراژه2) در سازماندهی فضاهای تفریح-خرید، الگوهایی برای طراحی فضاهای مجتمع‌های تجاری که به مقبولیت فضای معماری از نگاه کاربران کمک کند را ارائه نماید. به این منظور سؤال اصلی این است که عوامل مؤثر بر موفقیت فضاهای تفریح-خرید کدامند؟ و بنا بر وزن نسبی هرکدام، میزان موفقیت نسبی مجتمع‌های تجاری مورد بررسی کدام است؟ لذا پس از شناخت و استخراج مؤلفه و عوامل مؤثر از آرای اندیشمندان صاحب‌نظر در حوزۀ مکان، از طریق تحلیل منطقی و استدلال قیاسی، مدل پیشنهادی از عوامل مؤثر بر موفقیت فضاهای تفریح-خرید مجتمع‌های تجاری به‌دست آمد. سپس صحت مدل پیشنهادی از طریق روش دلفی، با استناد به آرای اساتید معماری سنجیده و غربال شد، روابط میان این عوامل سنجیده‌شده و به کمک فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP، میزان اهمیت و وزن هریک از عوامل مشخص شد. نتایج به‌دست آمده عوامل مؤثر بر کیفیت و موفقیت فضاهای تفریح-خرید را در سه دستۀ کلی «عملکردی»، «کالبدی» و «ادراکی» نشان می‌دهد که مهمترین مؤلفه‌‌ها براساس تعداد و شدت زیرمؤلفه‌‌های آن به ترتیب مؤلفۀ کالبدی سپس مؤلفۀ ادراکی و در انتها مؤلفۀ عملکردی شناخته شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measuring the Success Rate of Commercial Complexes in Organizing Leisure-Shopping Spaces (Case Studies: Modern Commercial Complexes in Tehran: Tiraje- Kourosh- Palladium and Tiraje2)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Khalifavi 1
  • Ghazal Keramati 2
  • Hosein Soltanzadeh 3
  • Mehrdad Matin 2
1 Department of Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The role of human secondary needs in general and the need for recreation in particular as an interface between architecture and the environment in commercial spaces is undeniably important. That is why the quality of recreation-shopping spaces in commercial complexes to meet the recreational needs of users is one of the tasks assigned to architecture. This issue can affect the success rate of a commercial complex. The present study examines the factors affecting the success of commercial complex spaces from the perspective of leisure-shopping spaces and evaluates their relationships and the relative importance of each and measures the success rate of 4 selected new commercial complexes in Tehran (Tiraje, Kourosh, Palladium, and Tiraje2). In organizing leisure-shopping spaces, models are provided for designing the environment of commercial complexes that help to make the architectural space more acceptable to the users. To this end, the main question is what are the factors affecting the success of leisure-shopping spaces? And according to the relative weight of each, what is the relative success rate of the selected commercial complexes? Therefore, after recognizing and extracting the components and effective factors from the opinions of experts in the field of place, through logical analysis and deductive reasoning, the proposed model of factors affecting the success of leisure-shopping spaces in commercial complexes was derived. Then, the accuracy of the proposed model was measured and sifted through the Delphi method, based on the opinions of architecture professors, relationships between these factors were measured, and with the help of the ANP (Analysis Network Process), the importance and weight of each factor were determined. The obtained results show the factors affecting the quality and success of leisure-shopping spaces in three general categories: “functional”, “physical” and “perceptual”, and the most important components based on the number and intensity of its sub-components, respectively, are the physical component. Then the perceptual component and finally the functional component were identified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Measurement of Success
  • Leisure-Shopping Space
  • Commercial Complexes
  • Quality of place
  • The Need for Recreation

مراجع

اخوت، محمدرحیم. (1382). انعطاف، تنوع و پویایی در فضای دانشگاهی. معمار، (21)، 16-23.
جیکوبز، جین. (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی (ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی). تهران: دانشگاه تهران. 
حبیبی، لیلا و محمودی پاتی، فرزین. (1395). از بازار تا پاساژ:تحلیلی بر سیر تحولات فضاهای تجاری مدرن در شهر تهران. باغ نظر، 14(49)، 43-52.
حسن‌نژاد امجدی، مسعود؛ پورمحمدی، محمدرضا و زالی، نادر. (1400). بررسی و تحلیل تأثیر مجتمع‌های تجاری بر گسترش مصرف‌گرایی در کلانشهر تبریز. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(3)، 967-988.
حیدرزاده، کامبیز و حسنی پارسا، الهام. (1391). بررسی تأثیر ارزش‌های لذت‌جویانه بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان. مدیریت بازاریابی، (17) ، 17-35.
خادمی، شهرزاد و علی‌پور، سارا. (1396). مال، نمود امروزین فضای عمومی در تهران. منظر، 9(40)، 42-53.
خستو، مریم و سعیدی رضوانی، نوید. (1389). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضای شهری، خلق یک فضای شهری زنده با تکیه‌بر مفهوم «مرکز خرید». هویت شهر، 4(6)، 63-74.
عباسی، غلامرضا. (1398). نقش الگوهای رفتاری در هویت شهری و ساخت فضاهای مراکز تجاری. سومین کنفرانس بین‌المللی عمران و معماری در مدیریت شهری قرن 21، تبریز، ایران.
فکوهی، ناصر و امیری، علیرضا. (1394). اوقات فراغت شهر تهران: همگرایی و واگرایی در فرایند پرسه‌زنی، مطالعه موردی: شهرک غرب. پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، 5(2)، 31-50.
کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ تنر، اک و تیسدل، استیون. (1388). مکان‌های عمومی فضاهای شهری (ترجمۀ فریبا قرائی و همکاران). تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
کاشانی‌جو، خشایار. (1389). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. هویت شهر، 4(6)، 95-106.
کاظمی، عباس و رضایی، محمد. (1386). دیالکتیک تمایز و تمایززدایی؛ پرسه‌زنی و زندگی گروه‌های فرودست شهری در مراکز خرید تهران. تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 1-24.
گل، یان. (1387). زندگی در فضای میان ساختمان‌ها (ترجمۀ شیما شصتی). چاپ اول. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی. 
گلکار، کورش. (1379). مؤلفه‌های سازندۀ کیفیت طراحی شهری. صفه، 11(32)، 38-65.
گوین، دیوید. (1395). تاریخچۀ مراکز خرید در ایالات متحدۀ آمریکا (ترجمۀ: رضا بصیری مژدهی و حمیده فرهمندیان). روایت، (7)، 36-45.
لینچ، کوین. (1381). تئوری شکل شهر (ترجمۀ سید حسین بحرینی). تهران: دانشگاه تهران.
مدیری، آتوسا. (1387). مکان. هویت شهر، 2(2)، 69-79.
Anthony, K.H. (1985). The shopping mall: A teenage hangout. Adolescence, 20 (78), 307-312.
Aspinall, P. (1980). Building behavior. Building Services Engineering Research & Technology, 22, 34-46. 
Appleuard, D. (1981). Lividly Streets. Berkeley: CA: University of California Press.
Bitgood, S., Davey, G., Huang, X. & Fung, H. (2012). Pedestrian Choice Behavior at Shopping Mall Intersections in China and the United States. Environment and Behavior, 48(8), 1019-1032.
Buchanan, W.T. & Gillies S. (1990). Value managed relationships: The key to customer retention and profitability. European Management Journal, 8(4),523-526,
Canter, D. V. (1977). The Psychology of place. London: Architectural Press.
Carr, S. (1990). Public Space. London: Cambridge University Press.
Coclains, A.P. (2009). A City of Frenzied Shoppers? Reinterpreting Consumer Behavior in Contemporary Singapore. Journal of The Historical Society, (4), 449-465.
Franz, G. & Wiener M. J. (2005). Exploring isovist-based correlates of spatial behavior and experience. Proceeding of the 5th Space syntax Symposium, 503-517.
Hedhli, K.E., Chebat, J.C. & Sirgy, M.J. (2010). Shopping Well-being at the Mall: construct, antecedents, and consequences. Journal of Business Research, 66(7), 856-863.
Kaplan, S. (1998). Perception and Landscape: conceptions and misconceptions. In: Proceedings of our national landscape conference (USDA) forest service. General technical report PSW-35 (pp. 241e248). Berkeley, CA: PacificSouthwest Forest and Range Experiment Station. 
Kellert, S. R. (2005). Building for Life. Washington: Island Press.
Kepes, G. (1972). The artist as environmentalist: a proposal. URBAN DESIGN: THE PEOPLE›S USE OF URBAN SPACE, 34(204), 372-374.
Kim, Y. (2002). Consumer value: an application to mall and Internet shopping. International Journal of Retail & Distribution Management, 3(12), 595-602.
Landry, Ch. (2000). Urban vitality: A New source of Urban Competitiveness. ARCHIS, 8-13.
Lorch, B. & Smith, M. (1993). Pedestrian Movement and the Downtown Enclosed Shopping Center. Journal of the American Planning Association, 59 (1), 75-84.
Neal J. D., Uysal M. & Sirgy M. J. (2007). The effect of tourism services on travelers› quality of life. Journal of Travel Research, 46(2), 154-163.
Oppewal, H. & Timmermans, H. (1999). Modeling Consumer Perception of Public Space in Shopping Center. Environment and Behavior, 31(1), 45-65.
Paumier, C.Y. (2007). Creating a Vibrant City Center. Washington. D.C: (ULI) Urban Land Institute. 
Project for Public Spaces and Metropolitan Planning Council (PPS), (2000). A Guide to Neighborhood Placemaking in Chicago. Chicago: ptoject for public space.
Puccinelli N. M., Goodstein, R.C., Grewal, D., Price, R., Raghubir, P., & Stewart, D. (2009). Customer experience management in retailing: Understanding the buying process. Journal of Retailing, 85(1), 15-30.
Saaty, T.L. (1999). Fundamentals of the Analytic Network Process. In: Proceedings of the 5th International Symposium on the Analytic Hierarchy Process, Kobe, Japan.
Turly, L.W. & Chebat, J.C. (2002). Linking Retail Strategy, Atmospheric Design and Shopping Behavior. Journal of Marketing Management, 18(2), 125-144.
Van Der Ryan, S. & Cowan, S. (1996). Ecological Design. California: Island Press.
Wicker A.W. (2002). Temporal stages, resources, internal dynamics, and context. In D. Stokols, & I. Altaman (Eds.), Handbook of environmental psychology. New York: Wiley.
Wakefield, K. L. & Baker, J. (1997). Excitement at the Mall: determinants and effects on shopping response. Journal of Retailing, 74(4), 515-539.
Zacharias, J. (1993). Reconsidering the Impacts of enclosed shoppingcentres: A study of pedestrian behaviour around and within a festival market in Montreal. Landscapeand Urban Planning, 26, 149-160.
منظر
دوره 15، شماره 62
فروردین 1402
صفحه 36-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار