%0 Journal Article %T طراحی و برنامه‌ریزی تاب‌آور رودخانه‌های شهری در مواجهه با آشوب سیل (برنامه‌ریزی تاب‌آور رودخانۀ درکه) %J منظر %I پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر %Z 2008-7446 %A سبک رو, دلارام %A بهرامی, فرشاد %A متدین, حشمت الله %D 2021 %\ 06/22/2021 %V 13 %N 55 %P 62-75 %! طراحی و برنامه‌ریزی تاب‌آور رودخانه‌های شهری در مواجهه با آشوب سیل (برنامه‌ریزی تاب‌آور رودخانۀ درکه) %K رودخانۀ درکه %K تاب‌آوری %K شاخص‌های تاب‌آوری %K سیل %K معماری منظر %R 10.22034/manzar.2021.256203.2102 %X تاب‌آوری به‌عنوان رویکردی نوین در دهه‌های اخیر جهت بازیابی مؤلفه‌های محیطی و اجتماعی رودخانه‌های شهری در مواجهه با آشوب‌های سیل و خشکسالی مورد توجه متخصصین به‌ویژه معماران منظر قرار گرفته‌ است. رودخانۀ‌ درکه به‌عنوان یکی از رودخانه‌های شهری تهران طی سال‌های متمادی، علی‌رغم وجود زیرساخت‌های کنترل سیل، کانال‌کشی و تراس‌بندی‌های متعدد در بستر رود، در برابر آشوب سیل و پیامدهای آن آسیب‌پذیر‌ بوده‌ و این امر نشان‌دهندۀ عدم‌کفایت این طرح‌ها در کنترل سیلاب است. به‌همین‌دلیل برنامه‌ریزی و طراحی در راستای کاهش خطر سیل و افزایش پایداری رودخانۀ درکه امری ضروری محسوب می‌شود. در این راستا، این پژوهش در پی رهیافتی از معضلات و پیامدهای سیل رودخانۀ‌ درکه است و در پی‌ یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست که آیا رویکرد نوین تاب‌آوری جایگزین مناسبی برای رویکردهای تک‌بعدی و مهندسی در راستای مدیریت رودهاست؟ این رویکرد چگونه می‌تواند محیط آشوبناک رود درکه را به محیطی پایدار و سازگار با محیط تبدیل‌سازد؟ بر این اساس، این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با مرور فشردۀ ادبیات نظری، شاخص‌های تاب‌آوری را گردآوری کرده است؛ سپس استراتژی‌های طراحی براساس تعاریف، استخراج ‌شده‌اند و راهکارهای طراحی رود درکه -به‌عنوان نمونه موردی- در مواجهه با آشوب سیل ارائه ‌شده ‌است. این پژوهش با تکیه بر هفت شاخص تفکر تاب‌آوری که عبارتند از: افزونگی، تنوع، استحکام، ارتباط یا اتصال، یادگیری، خودسازماندهی و تغییرپذیری، به ارائۀ استراتژی‌هایی اعم از تنوع فضایی و زیستی، افزایش دانش، توانایی و مهارت افراد بومی و استفاده از تجربۀ آنها در سیل‌های گذشته، استحکام در مؤلفه‌های انسان‌ساخت و طبیعی و تقویت ارتباط فضایی و پیوستگی مؤلفه‌های طراحی و همچنین خودسازماندهی منابع‌زیستی و اجتماعی جهت طراحی رود درکه در برابر آشوب سیل پرداخته ‌است. این برنامه‌ریزی و طراحی جامع شامل ابعاد مختلف محیطی و اجتماعی است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای کانال‌های کنترل سیلاب و تراس‌بندی‌های بستر رود باشد. همچنین این برنامه‌ریزی می‌تواند به‌عنوان الگویی برای رودهای شهری ایران و جهان در شرایط مشابه مورد استفاده ‌قرار گیرد. %U http://www.manzar-sj.com/article_128891_f19c25b242a73b57084c5a79272c9cb4.pdf