باغ بهلگرد، نمونه اولیه و الگوی باغ‌های بیرجند

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

چکیده

باغ ایرانی به عنوان رویکرد زیباشناسانه انسان ایرانی در مواجهه با طبیعت در سطح جهان شناخته شده است. باغ ایرانی با هندسه منحصربفرد خود و شاخصه ها و عناصر معمول توسط صاحبنظران گوناگونی بر اساس بستر شکل گیری، استفاده از عناصر یا شکل و نوع آنها و فعالیتهایی که در باغها صورت می گرفته است، طبقه بندی شده اند. باغ سکونتگاه ها به عنوان یکی از این طبقه بندی ها بر فعالیت سکونتی عمدتاً دائم در باغ دلالت دارند. از آنجایی که اغلب باغها متعلق به حاکمان بوده است و به صورت فصلی یا موردی برای فعالیتهای حکمرانی و تفرج استفاده می شده است، نمونه های کمی از سکونت دائم در باغهای ایران به چشم می خورد. باغهای بیرجند از جمله باغهایی هستند که با ویژگیهای منحصربفرد خود مانند عدم حضور آب و یا کوشک وسیع در یک جبهه باغ، کمی متمایز شده اند. در این بین باغ بهلگرد با وجود دارا بودن خصوصیات پایه باغ ایرانی اعم از هندسه، محور و ...، به گونه ای شکل گرفته است که عناصر و فضاهای موجود در آن برای ارائه خدمات سکونت و پشتیبان آن سازمان یافته اند. وجود کوشک منحصربفرد در نقش یک باغ اندرونی، وجود حوض و شاه نشین در حیاط اندرونی، عدم دید مطلوب به محور باغ از جانب کوشک، کرت های وسیع برای کاشت گیاهان مثمر و وجود حوض آب در محوطه باغ به عنوان منبع آبیاری نشان می دهند که کارکرد سکونتی در باغ بهلگرد غالب بوده است. به نوعی می توان گفت، در باغ بهلگرد هنوز جنبه های قدسی باغ ایرانی تجلی نیافته و سازنده باغ با طراحی اندرونی و ... سعی در فضاسازی مطلوب ایرانی در کنار زمینهای کشاورزی داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Bahlgerd Garden, a Prototype and a Pattern for Gardens of Birjand

نویسنده [English]

  • Mehdi Fatemi
Imam Khomeini international University, Qazvin, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Garden
  • Residential Function
  • private Garden
  • Bahlgerd Garden
  • Gardens of Birjand
• اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی، آرشیو اسناد و گزارش‌های ثبت آثار تاریخی.
• بهنیا، محمدرضا. (1381). بیرجند نگین کویر. تهران: دانشگاه تهران.
• پیرنیا، محمد کریم. (1373). باغ‌های ایرانی. آبادی، 4 (15): 4.
• خبرگزاری تسنیم. (1395). قنات باغ و عمارت تاریخی بهلگرد مرمت شد. قابل دسترس در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/09/03/1248061تاریخ دسترسی: 17 خرداد 1398.
• دانشنامه جهان اسلام. (1375). زیر نظر سید مصطفی میر سلیم، حرف «ب»، جلد 1، تهران: بنیاد دائره المعارف اسلامی، توضیح کلمه باغ، 570-604.
• رنجبر، احسان، مهربانی گلزار، محمدرضا و فاطمی، مهدی. (1384). درآمدی بر شناخت باغ‌های تاریخی بیرجند. باغ نظر، 2 (4): 50-71.
• سلطان‌زاده، حسین. (1378). تداوم طراحی باغ ایرانی در تاج‌محل. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
• شاهچراغی، آزاده. (1389). پارادایم‌های پردیس: درآمدی بر بازشناسی و بازآفرینی باغ ایرانی. تهران: جهاد دانشگاهی واحد تهران.
• منصوری، سید امیر. (1384). درآمدی بر زیبایی‌شناسی باغ ایرانی. باغ نظر، 2 (3): 58-63.
• ویلبر، دونالد نیوتن. (1348). باغ‌های ایران و کوشک‌های آن. ترجمه: مهین دخت صبا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.