2024-03-28T22:03:01Z
http://www.manzar-sj.com/?_action=export&rf=summon&issue=9644
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
منظر مردمی شهر
سید امیر
منصوری
شهر، عالیترین محصول تمدن انسان است. عدۀ زیادی از متفکران و صاحبنظران بر سر این عبارت، اتفاق نظر دارند. شهر، «مکانی» است که انسانها در «آن» گردهم میآیند، زندگی میکنند و به واسطۀ «آن» با یکدیگر «تعامل» دارند. در نتیجه تعامل میان انسانها، عملی مشروط به واسطۀ «شهر» است. از این رو است که شهر، هم هدایتکنندۀ نحوۀ تعامل انسانها و هم مولود آن است. موجودی دوگانه که در عین حال که فاعل است، مفعول نیز هست. «رابطۀ» انسانها با این موجود نیز دوگانه خواهد بود؛ آنها هم مؤثر بر شهر هستند و هم متأثر از شهر. لذا پرسش از «چیستی و کیستی» دو سؤال اصلی تعیینکنندۀ نحوۀ ارتباط انسان با شهر خواهد بود. اینکه ماهیت شهر چیست و چگونه موجودی است، صرفنظر از مؤلفههای تاریخی آن و با اتکای صرف به «موجودیت» شهر، پرسش هستیشناسانه برای طرحاندازی رفتار انسانها با یکدیگر و با شهر است. پرسش از کیستی و هویت شهر، سؤالی معرفتشناسانه و وابسته به صیرورت تاریخی آن است؛ از چه زمان پدید آمده و نسبت آن با رویدادهای تاریخی چیست؟ این دانایی نیز برای مداخله و مدیریت امر شهر ضروری است. از چنین منظری، شهر پدیدهای آمیخته با انسان و جامعۀ انسانی است که نقشآفرینی بارزی در تربیت و ساخت شخصیت بشر دارد. لذا معیارهای وابسته به دو عنصر کالبد و انسان در مداخلات شهری، مهمترین جایگاه برای تعیین حدود اهمیت هر یک و تعیین نقش آنها در سناریوی شهر را برعهده دارد.مظهر شهر برای انسان، منظر آن است. شهر -سوای آنچه در واقع هست- در ذهن انسان بازنمایی و خوانده میشود و آنچه میخواند، منظر شهر نام دارد. منظر شهر، حقیقت یکپارچۀ شهر، مرکب از کالبد و انسانهای درون آن در نظر شهروندان است. چنین پدیدهای موضوع مطالعات شهری است.از جمله سؤالاتی که در اقدامات مختلف مدیریت کالبد شهری پیش میآید، حد ظهور فردیت شهروندان در کالبد شهر است. دنیای مدرن با کاستن حداکثری از این اثر فاعلی، شهر را بستر حقوقی جامعهای تعریف کرد که فردیتها در آن امکان بروز چندانی ندارند. در تفسیر بلوک شرق از مدرنیسم، که شهرهای کمونیستی را پدید آورد، فردیت به کلی، حتی در مقیاس واحد مسکونی نیز نادیده گرفته شد. تفسیر غربی مدرنیسم نیز در لوای جهانیشدن، سبک واحد و اصالت کارکرد به مبارزۀ بیامان با فردیت پرداخت و جز فردیتهای سرمایهسالار، آحاد اجتماع فرصت بروز فردی در منظر شهر را بهدست نیاوردند. در مقابل، منظر شهرهای دنیای اسلام، علیرغم وحدت سیمای کالبدی، جایگاه بروز فردیتهای شهروندی و در مقیاسهای بالاتر، تنوع محلهای، قومی و صنفی بود که تشخص و هویت خاص به شهرها میبخشید. چنین شهرهایی، مبین مشارکت گستردۀ ساکنان در تولید و ادارۀ شهر به شمار میآیند. دیوار خانه، سردر، پیادهروی مجاور بنا و کاشت درختان جلوی خانه از جمله مظاهر نقشآفرینی فردی شهروندان برای تولید کلیت شهر بود. این روند نانوشته تا کنون نیز در شهرهای ایران جاری است و تنها در مواردی که شهرداریها، بدون پرسش از ضرورت و درستی عمل، با تفسیر حداکثری اختیارات خود به احداث پیادهروهای سرتاسری، کاشت درختان همگون در طول خیابان و اخیرا صدور مجوز نما برای دیوار و سردر میپردازند، مخدوش میشود. به نظر میرسد سنت اقتدارگرایی و تمرکز مدیریت شهری و حذف مشارکتها به قدری قدرتمند است که در زمانۀ رواج گفتمان مشارکت هم، به کار خود ادامه میدهد.آذینکردن عرصۀ جلوخان منازل شخصی در مراسم ویژه، از جلوههای رویداد محور مشارکت اجتماعی در تولید منظر شهر است. چراغانی موسم جشنها و نصب علائم ایام عزا و بزرگداشت حماسهها مظاهر حضور فردیت در منظر روایی شهر است. از مهمترین نمونههای منظر روایی، طراحی و نصب تابلوهای یادبود شهروندان شهر در بدنۀ خانه آنهاست. این اقدام، اگر با رویکرد مشارکتجویانه و با بیان اختصاصی خانوادۀ شهید همراه شود، ارزشهای معنایی عمیقی در منظر شهر ایجاد میکند. آمیختهشدن این رویه با بزرگداشت یادبودهای دینی و آئینهای مذهبی از جمله عاشورا، بر اهمیت کانونی محل میافزاید و تدریجاً محلههای شهر دارای نقاط عطفی میشوند که به واسطۀ منظر مردمی آنها در ذهن ساکنان شناخته میشود. این رویکرد به ساماندهی منظر شهر، بیآنکه بر مدار ویژگیهای کالبدی و تضادهای متعارف تولیدکنندۀ نشانههای شهری باشد، با نرمی، لطافت و معنای عمیقی منظر شهر را واجد هویت، زیبا و خوانا میکند. «غزال نفیسی» این رابطه را در عکس خود از خانۀ شهیدان محمد و علی همایونپور در خیابان حبیبالله تهران ثبت کرده است.
منظر شهر
منظر مردمی
2018
10
23
3
3
http://www.manzar-sj.com/article_77030_7d044d2af732eae934264eeceecd4c23.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیحالارزاق
غلامرضا
جمالالدین
کتاب «مفاتیحالارزاق» دایرهالمعارف مصور کشاورزی و علم زراعت و اصول باغسازیِ عصر قاجار است که در سال ۱۲۷۰ ه.ق، توسط یکی از مستوفیان ایالت فارس به نام «محمدیوسف نوری»، به رشتۀ تحریر درآمده است. موضوع کتاب صرفاً به جنبههای باغبانی و اصول طراحی باغ محدود نمیشود و بخش قابلتوجهی از کتاب به فرهنگ عامه و باورهای عامیانه و خرافهها در باب گیاهان و درختان اختصاص دارد. یوسف نوری در این کتاب به ارائه و معرفی پلان و نحوۀ کاشت و آرایش گیاهان برای یک باغ میپردازد که این الگوی باغسازی بهنوعی آرکیتایپ بسیاری از باغهای عصر قاجار محسوب میشود و در مقایسه با باغهای پیش از این دوره، و همچنین سایر منابع تاریخی که دربارۀ باغ نوشته شدهاند، چون «آثار و احیاء» و «ارشادالزراعه»، خبر از تفاوتهای قابلتوجهی در نظام کاشت و فضاسازی این پدیده میدهد. شیوۀ طراحی پلان باغی که یوسف نوری ارائه داده است چندین نکته را در بطن خویش به همراه دارد که در تحولات باغسازی این برهۀ تاریخی حائز اهمیت است و میتواند بر مطالعات باغ در عصر قاجار مسیری تازه بگشاید. در این مقاله به بررسی اصول طراحی باغ به روایت این کتاب پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان از تحول پلانبندی باغ، و تغییر اولویتهای باغسازی دارد؛ ازجمله این تغییرات میتوان به فضابندی باغ، سازماندهی کرتها، سلسلهمراتب، محورها و جویهای آب، همنشینی گیاهان و درختان، و حتی منابع و متون مورد استناد برای باغ اشاره کرد.
باغ
باغسازی
عصر قاجار
مفاتیحالارزاق
محمد یوسف نوری
2018
10
23
6
17
http://www.manzar-sj.com/article_76859_1f4095045509e1b4899dffb40f66167e.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
فضاهای جمعی : ضرورتها و موانع؛ نمونۀ موردی: چهارراه ولیعصر تهران
ناصر
براتی
شهرزاد
خادمی
انسان به عنوان موجودی اجتماعی بسیاری از تواناییهای خود را از جامعه و محیطهای عمومی کسب میکند. به این معنا که فضاهای عمومی در شهر، عرصۀ کسب مهارت، آموزش و تمرین رفتارهای اجتماعی برای انسان است. در این میان، آموزش نقش به سزایی در رشد و تکامل انسان در فرایند اجتماعیشدن دارد. روند اجتماعیشدن از کودکی آغاز میشود و در تمام سالهای عمر با او همراه خواهد بود. البته باید توجه داشت در مقابل تمایل انسان به اجتماعیشدن، جامعه نیز باید آمادگی اجتماعیکردن و درونیسازی ارزشها را در انسان داشته باشد.چهارراه ولیعصر که محل تقاطع دو خیابان اصلی و بسیار مهم ولیعصر و انقلاب است، نقطۀ ثقل مرکز فضایی شهر تهران به حساب میآید. این مکان با توجه به موقعیت منحصر به فرد خود میتوانسته یکی از مهمترین، مقبولترین و سرزندهترین فضاهای عمومی در شهر تهران باشد، اما اگر امروز این مکان با تمام پتانسیلهای نامبرده، نتوانسته است در کارکرد اصلی خود ظاهر شود، چه موانعی بر سر شکلگیری فضای نوین شهری در چهارراه ولیعصر وجود دارد؟ این مقاله ضمن پرداختن به فرایند اجتماعیشدن انسان، نقش آن را در فضاهای عمومی شهر مطالعه میکند. در بخش بعد به بررسی چهارراه ولیعصر به عنوان فضایی با پتانسیل زیاد برای تبدیلشدن به یک فضای جمعی میپردازد و در انتها عوامل بازدارندۀ تبدیل چهارراه ولیعصر به یک فضاهای جمعی شهری فعال و باکیفیت را عنوان میکند.
فضای جمعی
فضای عمومی
چهارراه ولیعصر
فرایند اجتماعیشدن
2018
10
23
18
23
http://www.manzar-sj.com/article_76860_5c540cab46c6eb91985d840235b7e954.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
محیط محرک خلاقیت در باشگاه کودک
صفیه
شاه حسینی
محمودرضا
ثقفی
کودکان حساسترین و تأثیرپذیرترین گروه سنی جامعه را تشکیل میدهند. پژوهشها حاکی از آن است که محیط اطراف کودک بر سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و شکوفایی خلاقیت او تأثیرگذار است. در این راستا محیط باید به گونهای طراحی شود که به عنوان بهترین معلم برای کودک و فراهمکننده شرایطی برای ارتقاء خلاقیت کودک باشد. هدف این مقاله مروری بر پژوهشهای انجامشده در زمینۀ عوامل محیطی مؤثر بر ارتقاء خلاقیت در جهت پرورش خلاقیت کودکان است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این موضوع میپردازد که عوامل محیطی مؤثر بر ارتقاء خلاقیت کودک کدامند؟ و با استفاده از روش کتابخانهای به بررسی پیشینۀ پژوهش در زمینۀ شکوفایی خلاقیت کودک میپردازد. نتایج این پژوهش نشان میدهد محیطهای خلاق شامل محیطهای «طبیعی»، «خلوت»، «اجتماعی»، «بازیگوشی»، «فیزیکی»، «منعطف» و «تحریککنندۀ حسی» هستند. انجام فعالیتهای خلاقانه در محیطهای خلاق، بستر مناسبی جهت شکوفایی خلاقیت کودکان فراهم میآورد.
محیط خلاق
باشگاه کودک
پرورش خلاقیت
طراحی محیط
2018
10
23
24
39
http://www.manzar-sj.com/article_76862_0c3e1bfd80094d2d8f51ccb4a686f6c1.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
تکوین یک پیادهراه؛ مؤلفههای کالبدی یا رفتار جمعی
لیلا
تشکری
محمد رضا
مهربانی گلزار
فضای شهری تنها یک مفهوم کالبدی نیست، بلکه کنش تعاملات شهروندی و فعالیتهای شهری را نیز در برمیگیرد و در حقیقت با حضور انسان و فعالیت اوست که معنا مییابد. پیادهراه به عنوان یکی از فضاهای شهری نقش مهمی در ارتقای فعالیتهای اجتماعی-فرهنگی جامعه ایفا میکند. حرکت عابر پیاده در پیادهراهها، به واسطۀ طراحی مناسب و شناختِ مبتنیبر جنبههای منظرین شهر، موجب افزایش ادراک، ارتقای هویت و احساس تعلق به محیط و زیبایی میشود. یکی از تحولات اخیر در گرایشهای جدید شهرسازی جهان، توجه به حرکت پیاده و نیازهای او به عنوان یک موضوع فراموششدۀ مهم شهری است. این مقاله بر آن است تا با معرفی خیابان پرنسس (Princes Street) در شهر ادینبورگ، عوامل مؤثر بر کارآمدی این خیابان را به عنوان یک خیابان پیادهمدار بیان کند. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که با مراجعه به سیر تاریخی و تحولات خیابان پرنسس، روند تغییرات و عوامل مؤثر بر شکلگیری این محور را به عنوان پیادهراه بررسی کرده است. در نتیجه مهمترین مؤلفه برای پیادهراهکردن را حضور فعال افراد و پیادهراهشدن را عاملی برای تسهیل در رفتوآمد و امنیت افراد بیان میکند و با درنظرگرفتن این مؤلفه در هر پیادهراه نحوۀ شکلگیری آن را به دو صورت پیشنیاز و پسنیاز در نظر میگیرد.
فضای شهری
خیابان
پیادهراه
خیابان پرنسس
2018
10
23
40
49
http://www.manzar-sj.com/article_76863_2ebd5ff414b0ca24c0beef3e370ea2b3.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
نظام اجرایی پروژههای پیرایش مرمت و ساماندهی سیمای شهری
طوفان
جعفری
حمیدرضا
نیلی
یکی از معضلات کلیدی حال حاضر در شهرهای کشور بحران موجود در سیمای شهرهاست. این بحران از منظر خرد و کلان حادث شده است. از منظر کلان، بیتوجهی به سیمای شهری در نظام کلی هدایت تحولات کالبدی شهرها، سیمای شهری را مخدوش و بیهویت کرده است. از منظر خرد سه معضل اضافات و الحاقات، فرسودگی نماها و تابلوهای بیضابطه باعث اغتشاش بصری و افت کیفی سیمای شهری شده است. برای رفع این معضل در مقیاس خرد، سه اقدام پیرایش، مرمت و ساماندهی باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد. بررسی پروژههایی که برای این منظور در سازمان زیباسازی تهران انجام شده، حاکی از این امر است که روش و نظام اجرای این دست پروژهها که در نوع خود تجربه کاملاً جدیدی محسوب میشوند، مسئلهای کلیدی و نیازمند تعمق و دقت فراوان است. هرکدام از روشهای به کار رفته در تجربیات قبلی دارای نکات مثبت و منفی منحصر به خود است. در این مقاله با بررسی تجربههای قبلی سازمان زیبا سازی و به خصوص تجربه اجرای پروژه فردوسی که نگارندگان در آن مسئولیت مدیریت و راهبری داشتند، تلاش شدهاست تا از منظر شناسایی و تحلیل ریسکهای پروژه به روش دلفی، بهینهترین روش برای اجرای پروژه و فرایند اقدامات معرفیشوند. یافتههای این تحقیق نشان میدهد برای اجرای درست و عدم ایجاد سوء تفاهم در نهادهای نظارتی، کلیه ضوابط، مقررات و فرایندهای قانونی پروژههای عمرانی باید رعایت شود، اما با لحاظ کردن تمهیداتی نظام عمرانی را باید با اقتضائات و پیچیدگیهای این دست پروژهها هماهنگ کرد که پاسخ مناسبی به ریسکهایی موجود ارائه دهند. دقت در طراحی و جزئیات اجرایی، توجه به جنبههای اجتماعی و رعایت دقیق ضوابط ایمنی از نکات کلیدی است که باید مورد توجه قرارگیرد.
زیباسازی
سیمای شهری
مدیریت پروژه
مدیریت ریسک
مرمت
ساماندهی
2018
10
23
50
59
http://www.manzar-sj.com/article_76864_5f388ecf96c5da441906c5b3e8d827d3.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1397
10
44
تحکیم تاوۀ بتنی
سایان
سیریمونتری
بونساپ
ویچبایانگون
کریتیا
لرپوکاسمبات
پنگپوم
سورنچومکاو
این تحقیق تجربی بهمنظور یادگیری رفتارهای موجی تاوههای بتن مسلح با روکش بتن انجام شده است که تحت بارگذاری استاتیک قرار دارند. پارامترهای اصلی این بررسی ضخامت روکش بتن و سطح تراز سنگ بستر بین تاوه و روکش بتنی، با و بدون رابط برشی است. نتایج تجربی نشان میدهد که سختی خمشی و ظرفیت خمشی نهایی تاوه با روکش بتنی میتواند در مقایسه با گروه کنترل بهطور چشمگیری برای تمام سطوح اتصال افزایش داشته باشد. انعطافپذیری تاوه تقویتکنندۀ با رابط برشی بیشتر از انعطافپذیری تاوه، بدون رابط برشی است. رابط همچنین میتواند گسیختگی ترد برش و جداشدگی سطح تماس را تجربه کند که به دلیل جریان برش زیاد تاوۀ بالایی بدون رابط برشی و لایۀ ضخیم بتنی به وجود میآید. این مسئله باید در ملاحظات مربوط به طراحی، لحاظ شود.
عمل مرکب
روکش بتنی
رابط برشی
2018
10
23
60
67
http://www.manzar-sj.com/article_76866_1cb50fda81cd0bbfee7aea6873d205fc.pdf