2024-03-29T16:28:54Z
http://www.manzar-sj.com/?_action=export&rf=summon&issue=14303
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
منظر ایرانی، جمع حقیقت و مجاز
سیدامیر
منصوری
منظر یک واقعیت فیزیکی صرف نیست. صحنۀ پیش روست با تفسیری که ناظر از آن میکند. بدین ترتیب منظر وابسته به ذهن ناظر میشود. هر جای دنیایی که در آن زندگی میکنیم، از نظر بعد خارجی و فیزیکی برای هم یکسان است، اما برای ساکنان آن مصداق «مفاهیم» جداگانه است. در مسیر تفسیر دنیای بیرون، ذهنیت ناظر نقش اصلی را دارد که برگرفته از منابع گوناگون الهام مانند تاریخ، رویدادها، تأملات، ویژگیهای روانی و خاطرهها به خوانش فضا بهمثابۀ یک متن میپردازد و پس از آن، در فضایی که میفهمد زندگی میکند. در میان منابعی که در پرداخت ذهن ناظر نقش دارد، اسطورهها و باورهای بنیادین فرهنگی نقش مهمتری دارند. تکرار اسطورهها نمادهای تمدن را میسازد و تدریجاً نظام زیباشناشی مردمان را شکل میدهد. این نظم در فضای زیسته «سلسلهای از عناصر "منظر" را بهصورت نمادین یا کارکردی وارد میکند که ماهیت آن را به فضای فهمیده ارتقا میدهد. هنرنمایی تمدنها برای عرضۀ باورهای خود به خلق نمونه های خاص از هنر و معماری هریک از آنها میانجامد. بررسی هنر چه از حیث زیباییشناسی صورت اثر، که به کیفیت و نسبت اجزای فرم با یکدیگر و با کل میپردازد و چه از حیث تحلیل امر زیبا در ذهن و باور مردمان، که از عناصر گزیدۀ آنان خبر میدهد، برای تداوم هویت ملت ضروری است. در تصویری که آقای دکتر شوکتپرداز با انتخاب قابی زیبا از آبنمای بوستان پدر (شهید عبقری) در تهران بهدست داده، جلوهای از تلفیق حقیقت و مجاز، امر عینی با اسطوره و باور در هنر باغسازی ایران نمایش داده میشود. دو حوض مربع و دایره، نمادهای اصلی آبنماهای باغ ایرانی از دوران باستان و دورۀ اسلامی، با مصالح آجرو درون تیره که عالم بالا را در خود منعکس میکند با تصویری از درختان و آسمان، منظری زمینی-آسمانی از هنر ایرانی بهدست داده است که میتوان آن را جمع حقیقت و مجاز دانست.
منظر
ذهنیت
هویت
2020
03
20
http://www.manzar-sj.com/article_105090_38182ec29c7dbf85b2dae95ce5ae5df2.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
میراث باغ ایرانی، در جستوجوی ردپای باغ ایرانی از شرق تا غرب
محمدرضا
مهربانی گلزار
باغ ایرانی یک کالبد نیست، یک فرهنگ است. مجموعهای است از هنر، معماری، نظام گیاهی، نظام آبیاری، اعتقادات، ادبیات شفاهی، سبک زندگی و قواعد زیباییشناسی. در نتیجه ردپای باغ ایرانی را تا جایی که این فرهنگ حضور دارد، میتوان دنبال کرد.اگرچه گسترۀ باغ ایرانی غالباً به سرزمین ایران محدود شده، اما اگر باغ را یک امر فرهنگی در نظر بگیریم، میتواند حوزۀ نفوذ وسیعتری را در بر گیرد. شواهد ارائهشده در این پژوهش که جوانب تازهتری از باغ ایرانی را بررسی کرده، حاکی از گسترش باغ ایرانی تا کرانۀ اقیانوس اطلس از غرب و تا میانۀ چین از شرق است. همچنین ردپاهایی از آن در شرق آفریقا و منطقۀ سواحیلی قابل رؤیت است.بنابراین میتوان تصویری نو از میراث باغ ایرانی ترسیم کرد که اصالت، غنا و تعامل آن با جهان را توضیح میدهد و دلیل ماندگاری آن در طول تاریخ را آشکار میکند.
باغ ایرانی
گستره
چین
اسپانیا
هند
آفریقا
2020
03
20
6
15
http://www.manzar-sj.com/article_105042_e3cd6677672ac264cae28e6261eb1427.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
واکاوی معیارهای مطلوبیت در فضاهای جمعی اصفهان صفوی، نمونۀ موردی: فضاهای جمعی بافت تاریخی اصفهان
بابک
برخوردار
لیلا
زارع
سیدمصطفی
مختاباد امرئی
فضاهای جمعی امروزه به مفری از زیست ماشینی، سرعت بالا و جهان مملو از کار و فعالیت شهرهای جهان بدل شده است. ظرفیت بالای این فضاها برای جذب شهروندان و گردشگران، افزایش سطح مشارکت و سرزندگی شهرها در کنار تأثیر بر بافت شهری پیرامونی در بسیاری از نمونههای موفق جهانی ثابت شده است، تا جایی که بسیاری از متخصصان، حرفهمندان و مدیران شهری در سالهای اخیر به لزوم ساخت، بازآفرینی و تجهیز شهرهای ایران به این دسته از فضاها تأکید داشتهاند. پژوهش حاضر در تلاش بوده است تا با ارزیابی فضاهای جمعی موجود در بافت تاریخی اصفهان، بهعنوان یکی از شهرهای تاریخی و کهن ایران در زمان رونق یکی از حکومتهایی که در شهرسازی اهتمام میورزد، نقاط ضعف و قدرت این گونه فضاها را بررسی نماید.در این پژوهش درگام نخست به تعریف فضای شهری، فضای عمومی، فضای جمعی، حضور این فضا در بافت تاریخی و تشریح فضاهای جمعی بافت اصفهان صفوی پرداخته شده است. پس از آن ابتدا با جمعبندی نظرات متخصصان در تعریف فضای جمعی، فضاهایجمعی شاخص اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفته و در گام بعد از نخبگان این حوزه در تبیین مؤلفههای ارزیابی و برگزاری آزمون نظرسنجی کمک گرفته شد و میزان تفوق این فضاها مورد ارزیابی قرارگرفت تا درنهایت مدل دقیقتری از معیارهای مطلوبیت فضای جمعی بافت تاریخی پیشنهاد شود.
فضای شهری
فضای عمومی
فضای جمعی
بافت تاریخی
اصفهان
2020
03
20
16
27
http://www.manzar-sj.com/article_105041_8a538ddccc72ce8ae2f6fc11ae12a937.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
ارزیابی ادراک منظر ثابت رنگی در فضاهای شهری، نمونه موردی: میدان امام حسین (ع) در شهر تهران
الهام
ضابطیان
رضا
خیرالدین
رنگ یکی از مهمترین عناصر بهکاررفته در منظر شهری است که ادراک آن به عوامل متعدد عینی و ذهنی بستگی دارد. برنامهریزی منظر رنگی شهرها بهعنوان شاخهای از علم روانشناسی محیط، مانند برنامهریزی پالت رنگی در دکوراسیون داخلی، دارای قواعد مشخصی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. اما پژوهش حاضر سعی در شناسایی و ارزیابی ادراک رنگی افراد در فضای شهری دارد، لذا با شناسایی روشهای اخذ نظرات افراد در ادراک منظر رنگی مانند روش VEP (Visitor Employed Photography) و استخراج متغیرهای سنجش و طراحی پرسشنامۀ تصویری مربوط به آن، سعی شده چگونگی ادراک منظر رنگی ثابت توسط شهروندان در یک فضای عمومی شهری، برای نمونه میدان امام حسین تهران، تحلیل شود. جامعۀ آماری این پژوهش به سه دسته تقسیم میشود: دستۀ اول ساکنان، دستۀ دوم شاغلان و دستۀ سوم عابران محدوده که با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای تعیین شدهاند. سپس نتایج با روش تحلیل کیفی و کمی (با ابزارهایی مانند نرمافزار Image Color Analyzer و SPSS) تحلیل شدهاند و در نهایت جمعبندی و پیشنهادهای کلیدی ارائه شدهاند. برخی از اهم پیشنهادهای مذکور مشتمل بر موارد ذیل هستند: سکانسبندی فضاهای شهری و برداشت ترکیب رنگ در هر سکانس به کمک افزارهای تجزیه و تحلیل رنگ، تعیین رنگهای غالب در هر سکانس و نیازهای افزودن یا کاستن رنگ از نظر الگوی هارمونی رنگها، تعیین نقش و عملکرد غالب هر فضای شهری و پالت رنگی پیشنهادی متناسب با عملکرد هر فضا، مطالعات اقلیم غالب شهر و استخراج اصول لازم برای تعدیل اقلیم به کمک منظر رنگی، تعیین مخاطبان غالب هر فضا و مطالعۀ مشخصههای ادراکی آنان از رنگها.
ادراک
روش VEP
ترجیحات رنگی شهروندان
منظر رنگی شهر
2020
03
20
28
39
http://www.manzar-sj.com/article_105841_acf61896470779ba05547149403f1327.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
منظر تابآور: مفهومی غیرمنظری، بررسی و ارزیابی تعاریف موجود در حوزۀ تابآوری منظر، مرور فشردۀ ادبیات نظری
فرشاد
بهرامی
مرتضی
همتی
تابآوری بهعنوان مفهومی نوین در ادبیات پایداری، فهم جدیدی از ارتباط انسان و محیط را ایجاد کرده است. همچنین با افزایش چالشهای محیطی انسان در قرن جدید، این مفهوم در علوم مختلف گسترش یافته و توسط اندیشمندان رشتههای متفاوت بازتعریف شده است. منظر نیز بهعنوان دانشی که به ارتباط متقابل انسان و محیط میپردازد، از این موضوع مستثنی نبوده و در سالهای اخیر پس از ورود مفهوم تابآوری به حوزة شهر، اکنون این مفهوم وارد ادبیات این حوزه نیز شده است. بنابراین پژوهشگران بهدنبال آن هستند که با بهرهگیری از مفهوم تابآوری، به چارچوب نظریای دست یابند که منظر را در مواجهه با آشوبهای پویای محیطی تابآور کند. با این حال با بررسی جستارهایی که تاکنون با عنوان منظر تابآور ارائه شده، بهنظر میرسد که در پژوهشهای صورتگرفته تمامی ابعاد منظر مورد توجه قرار نگرفته است. از آنجایی که تبیین ناصحیح منظر در این تعاریف منجر به عملکرد ناقص چارچوبهای نظری موجود در مواجهه با بحرانها خواهد شد، این پژوهش بهدنبال ارزیابی تعاریف موجود است. این جستار با ارائة تعاریف صورتگرفته در تابآوری منظر و تعاریف بنیادین مفهوم منظر، از طریق قیاس امکان ارزیابی تعاریف را فراهم میآورد. از این رو، این نوشتار ابتدا با مرور فشردۀ ادبیات تابآوری در حوزة شهر و منظر و ارائة مبانی نظری منظر و بیان صفات آن، به تشریح موضوع میپردازد. پس از آن، منظر در تعاریف تابآوری منظر در تناظر با تعاریف بنیادین منظر قرار میگیرد و تمایزات آن به بحث گذارده میشود. نتایج این پژوهش بیانگر آن است در این تعاریف، با مغفول واقعشدن وجوه ادراکی، تنها به ابعاد عینی منظر اشاره شده و مفهوم منظر، معادل اکوسیستمهای محیطی انگاشته شده است. بنابراین عبارت منظر در تعاریف موجود در حوزة تابآوری منظر با مفهوم تعریفشده توسط صاحبنظران ادبیات منظر به لحاظ ماهوی تفاوت دارد
تابآوری
اکولوژی منظر
منظر تابآور
تعریف منظر
عینی-ذهنی
2020
03
20
40
49
http://www.manzar-sj.com/article_105080_7873ae1c18f71a5c6f5db5a5f143c22c.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
ارزیابی کیفی فضاهای شهری: کاربرد رویکرد کل نگر منظر در ارزیابی پروژۀ میدان شهدای مشهد
مهدی
حسین زاده
سید مهدی
معینی
طرح ساماندهی میدان شهدای مشهد تحت عنوان پروژۀ بازآفرینی شهری در دو دهۀ اخیر در حال اجرا و اکنون در شرف اتمام است که نتیجۀ آن به گواه شهروندان و به نشانۀ حضورنیافتن آنان در این میدان چیزی جز شیء پنداشتن فضای شهری نبوده است. سابقۀ مطالعات و برنامههای توسعۀ شهری نشان میدهد که رویکرد آنها عمدتاً معطوف به دو بعد عملکردی و کالبدی آن بوده و به بعد معنایی فضا بهدرستی توجه نمیشود، درحالیکه بیتوجهی به مقولۀ معنا از عوامل اصلی بروز پدیدۀ بیمکانی در شهرهاست. در این راستا این پژوهش با رویکرد کیفی و در قالب دیدگاه کلنگر، منظر میدان شهدا را مورد ارزیابی قرار میدهد. ارزیابی در سه مرحله صورت میپذیرد: مرحلۀ اول شامل تحلیل میدانی در مقیاس جزءنگر شامل حضور پژوهشگر در محل و برداشت عناصر کالبدی، فعالیتی و معنایی است. گام دوم به تحلیل محتوای اطلاعات جمعآوریشده پیرامون میدان شهدا اعم از مقاله، گزارش، خبر و... میپردازد. گام سوم با استفاده از روش تحلیل محتوا در پی کشف نقش در ذهن مخاطبان، از طریق مصاحبۀ عمیق با استفادهکنندگان از فضاست که براساس یافتههای این مرحله ادراکات مخاطبان از میدان شهدا را در پنج ستۀ کلی میتوان جای داد: «مرکز شهر»، «آستانۀ حرم»، «فضای عمومی شهری»، «فضای سرد و بیروح» و «فضای بیهویت». این عوامل بیانگر معنای میدان شهدا در ذهن مخاطبان است. این پژوهش در نهایت از برایند سه مرحله، ارزیابی خود را از میدان شهدا ارائهکرده و با وزندهی به آنها آسیبهای اصلی میدان را در سه مورد نتیجهگیری کرده است. جمعبندی این پژوهش بر پایۀ مطالعات و ارزیابی صورتگرفته، سه هدف «زندگیبخشی و تغییر فضای حکومتی به فضای مدنی»، «بازتولید و انباشت لایههای معنایی میدان در راستای تداوم هویت» و «سازماندهی فضایی بهمنظور حضور مجدد شهروندان» را بهمنظور احیای میدان پیشنهاد و بر پایۀ این سه، راهبردها و سیاستهای خود را مطرح کرده است
فضای جمعی
سرزندگی
میدان شهدا
مشهد
منظر
2020
03
20
50
61
http://www.manzar-sj.com/article_105084_13dd19a0dc3774bd2f6066a27605d9e4.pdf
منظر
منظر
2008-7446
2008-7446
1399
12
50
بهدنبال زندگی امروز در باغستان سنتی قزوین، تحلیل طرح پارک ملا خلیلا
طاهره
صالحی
محمدمهدی
ضرابی
آیدا
آلهاشمی
باغستان سنتی قزوین متشکل از باغهایی عموماً مثمر است که در گذشته دورتادور شهر قزوین قرار گرفته بودند. این باغها با بیش از هزار سال قدمت و2500 هکتار مساحت امروزه قزوین را در سه جهت شرق، جنوب و غرب احاطه کرده است. یکی از ارجاعات تاریخ مکتوب در این مورد «سفرنامۀ ناصر خسرو» است که نشاندهندۀ سبقۀ تاریخی این مجموعهباغهاست که با ویژگیهای منحصربهفرد فنی، جغرافیایی، هیدرولوژی، فرهنگی و هویتی، برای قرنها محدوده و مرز شهر قزوین را تعریف کرده و برای شهر نقشی حیاتی و هویتی داشتهاند.گسترش بیرویۀ شهر قزوین در دهههای اخیر به هویت و قلمرو باغستان سنتی قزوین صدمات فراوانی زده است و باغستان سنتی قزوین را در معرض تهدید و تخریب قرار داده است. عواملی مانند توسعۀ شهر، افزایش جمعیت، افزایش قیمت زمین، دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی، احداث سایت دفن زباله و البته رویکرد اشتباه مدیریت شهری باعث این تخریبات شده است. نداشتن عملکرد و کاربندی هماهنگ و معاصر با زندگی مردم و نبودن برنامهای جامع در تعریف عملکرد متنوع برای این قطعات شهری موجب نابودی، خشکشدن، تغییر کاربری و از هم پاشیدن این زیرساخت سبز و حیاتی شهر قزوین شده است.پارک «ملا خلیلا» در باغستان سنتی شهر قزوین یکی از معدود تلاشهای شهرداری قزوین است که هدفش احیای باغستان سنتی و مهیاسازی آنها برای حضور در زندگی مدرن شهروندان قزوین با نیازهای زندگی مدرنشان بوده است. این پارک در سال 1394 افتتاح شد و اکنون روزانه مورد استفادۀ مردم شهر قزوین قرار میگیرد. مقالۀ حاضر تلاش میکند تا میزان پیوستگی و وفاداری طرح این پارک به باغستان سنتی قزوین را که امروز بهعنوان نمونهای پایلوت برای دخل و تصرف باززندهسازی باغستان قزوین مورد توجه است، در سنجش با ساختارها و الگوهای سنتی باغستان مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
باغستان سنتی
پارک ملا خلیلا
باززندهسازی
قزوین
2020
03
20
62
69
http://www.manzar-sj.com/article_105081_8f2c510b8133cc72cb2add54897b97be.pdf