ORIGINAL_ARTICLE
وحدت طبیعت و معیشت
آیینها و شیوههای زندگی آدمیان در زمین، منظرههایی میآفریند که به چشم انسانهای صاحبنظر قابل فهم است. سیر در زمین1 و ملاحظه منظرهای خاص هر قوم که در بوم آنها پراکنده شده، منبعی پایانناپذیر برای شناخت قلمداد میشود. این منظرها محصول تعامل عوامل متعدد محیطی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، زیباییشناسانه و ... هستند. درختان کهنسال توت در کنار جویبارهای قدیمی در نواحی مرکزی ایران با گرههای درشت و برجسته و قامت کوتاه از مهمترین راویان چگونگی معیشت ساکنان سرزمین و سازنده منظر طبیعی آنها هستند. در این نواحی، به دست آوردن آب و انتقال آن برای باغداری و زراعت، اقدام مهمی است که به تمهیدات زیادی نیاز دارد. عرض، شیب، عمق، جنس و امتداد جوی نقش مهمی در انتقال آب دارد. به غیر از آنها ایجاد سایه برای حفاظت آب از تبخیر، درختان مختلفی را به لب جوی میآورد. بید و توت از مهمترین آنها هستند؛ به خاطر نقش دیگری که در اقتصاد ایفا میکنند. بید شاخههای سختی دارد که برای دسته بیل و کلنگ و سایر مصارف صنعتی، چوب خوبی تولید میکند. توت نیز برگش خوراک کرم ابریشم است و بنیاد صنعت نساجی ابریشم. هر دو درخت نیز از گیاهان مقاوم و کمآفتند که نیاز چندانی به مراقبت ندارند. درخت توت هرسال شاخههای جوانی میرویاند با برگهای نازک که خوراک کرم ابریشم است. برای زیاد کردن خوراک، شاخهها را از گره رویشگاه آنها هرس میکنند تا در فصل بهار که دوره رشد کرم ابریشم است، نو به نوشاخه زند. تکرار هرساله این کار مانع از آن میشود که درخت قد بکشد. فرصت گستردگی شاخهها را هم نمییابد. در نتیجه تنه درخت در طی سالیان دراز، کلفت میشود با گرههایی در دسترس که شاخههای جوان زیادی بدهد.این درختان که مالکان مشخصی دارند، وظیفه سایهاندازی بر آب جوی و حفظ جداره و مسیر آن را نیز یدک میکشند. نتیجه آنکه پیرامون شهرها و آبادیهای سرزمین مرکزی ایران، میتوان ردیفهایی از درختان را دید که بسته به قدرت بهرهبرداری مالک آنها، در گذر ایام به شکل خاصی آرایش شدهاند و امروز از عناصر اصلی منظر، که راوی پیوند طبیعت و معیشت مردمان آن ناحیهاند، به شمار میروند.
http://www.manzar-sj.com/article_57898_5da5503f7fc5dd483fe25b7acace6ccb.pdf
2017-08-23
3
3
طبیعت
معیشت
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی مفهوم «آستانه» در باغ ایرانی
در سالهای اخیر، توجه به ابعاد معنایی در کنار ابعاد کالبدی مطرح بوده است؛ به طوریکه از نظر بسیاری از صاحبنظران، نادیده انگاشتن این ابعاد باعث کاهش کیفیت فضاهای زندگی شده است. یکی از مفاهیمی که در اغلب مواقع، وجود نگاه سادهانگارانه باعث فراموشی ابعاد معنایی آن شده، مفهوم «آستانه» است. «آستانه» به عنوان یک مفهوم یا تنها یک کالبد، میتواند طیف وسیعی از معانی مرتبط با فضا و مکان را در برگیرد، که بر حس حضور و ظهور تأثیر گذاشته و فضا را واجد کیفیت میکند. از اینرو مقاله حاضر با هدف بازشناسی ابعاد مختلف معنایی و تجلی کالبدی «آستانه» در باغ ایرانی، خصیصهها و ویژگیهای آن را مورد مطالعه قرار داده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و ابزار جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای بوده است. در نگاه نخست، آستانه به عنوان یک مفهوم قابل تعریف توسط عناصر کالبدی، در نظر گرفته میشود که دارای لایههای معنایی بوده و به واسطه نوع کاربرد آن، به صورت عینی و ذهنی درک میشود. علاوه بر این، این فضا دارای طراحی و فرم متنوعی است که در انواع باغهای مختلف، کیفیتهای فضایی متفاوتی را عرضه کرده و به این صورت ویژگیهای درون و برون را در خود حمل میکند.
http://www.manzar-sj.com/article_57904_4e5b148081f911ccbeb8822c5652dad8.pdf
2017-08-23
6
19
باغ ایرانی
آستانه
درون و برون
انفصال
اتصال
لیلا
مدقالچی
l.medghalchi@tabriziau.ac.ir
1
دانشگاه هنر اسلامی تبریز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روایت نقشهها از خیابان چهارباغ اصفهان
خیابان (چهارباغ)های عریض و مستقیم، از جمله عناصر نمادین در تاریخ شهرسازی صفوی است که از عناصر اصلی توسعه و بهسازی شهرها در این عصر بودهاند. خیابان چهارباغ اصفهان توسط دوگونه کاخ شاهی، دروازه دولت و باغ هزارجریب را به هم پیوند میداده است. خیابان چهارباغ عباسی بین دروازه دولت و سیوسه پل در زمان شاه عباس اول احداث شده است.فرضیه این پژوهش بر این اساس است که این خیابان در دورههای مختلف تغییراتی را از نظر کالبدی و الگوی روابط اجتماعی به خود دیده است. دستاوردهای باستانشناسی، متون فارسی و منابع تصویری همراه با یادداشتهای جهانگردان اروپایی که از این خیابان دیدن کردهاند، مجموعهای غنی را برای شناسایی این خیابان تاریخی فراهم آورده است. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که چه تغییراتی در خیابان چهارباغ عباسی از دوره صفوی تا دوره معاصر صورت گرفته است و برای این مهم، با رویکرد توصیفی _ تحلیلی به بررسی نقشههای تهیه شده از این خیابان در دورههای مختلف پرداخته است. این خیابان به هنگام ساخته شدن در دوره صفوی، واجد انسجام و همگونی بوده و بیشتر جنبه گردشگری و تفریحی داشته و خالی از اهداف و اغراض سوداگرانه و تجاری بوده است. در دورههای بعدی، به ویژه بعد از دوره قاجار به کاربریهای ناهمگون تجاری، خدماتی و ... دچار شده است. امروزه کاربری تجاری، کاربری غالب در این خیابان تاریخی است.
http://www.manzar-sj.com/article_57905_101c6576fa37ccb8f10182425688ae1a.pdf
2017-08-23
20
29
اصفهان
خیابان
چهارباغ
نقشه
جمال الدین
مهدی نژاد
j_mahdinejad@yahoo.com
1
استاد دانشگاه شهید رجایی
AUTHOR
سودابه
قلی پور
s.gholipoor@gmail.com
2
پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه شهید رجایی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
منظر صوتی مثبت در فضای شهری
در حال حاضر صوت و منظر صوتی به عنوان بخش قابل توجهی از منظر شهری، در طراحی و برنامهریزی شهری نادیده گرفته میشود. این در حالی است که شهرهای امروزی با سرعت فزایندهای در حال گسترش هستند و به تبع آن، ظهور پدیده ترافیک و سایر عوامل آلاینده صوتی محیطی، منظری آشفته به وجود میآورد. جهت نیل به فضاهایی با کیفیت شنیداری بالا و خوشایند، نیاز است به این موضوع پرداخته شود. در مقاله حاضر شناخت و بررسی کاملی از مفهوم، ابعاد و عوامل مؤثر بر منظر صوتی و روشهای بررسی آن انجام شده است. روش تبیینشده توسط نگارندگان جهت طراحی و بازطراحی منظر صوتی خوشایند در فضاهای شهری، نتیجه بررسی و مطالعات گسترده در حوزه مورد نظر است. جهت طراحی منظر صوتی مثبت، پنج گام کلیدی آورده شده است. یک طراحی جامع مستلزم طی کردن هر پنج گام به صورت توأمان است.
http://www.manzar-sj.com/article_57906_9cbeb93b5fae659b16f4db9f966038c9.pdf
2017-08-23
30
37
منظر شهری
منظر صوتی
فضای شهری
مدل طراحی منظر صوتی مثبت
عباس
غفاری
ghaffari@tabriziau.ac.ir
1
دکتری معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
AUTHOR
محمود
قلعه نویی
m.ghalehnoee@aui.ac.ir
2
دکتری طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان
AUTHOR
نسرین
محسن حقیقی
n.haghighi@tabriziau.ac.ir
3
پژوهشگر دکتری شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عوامل و موانع مشارکت کودکان در تشکیل فضای شهری
مشارکت همکارانه کودکان با تصویب قوانین حقوق کودک و محور قرار گرفتن حقوق شهروندی آنان از دهۀ 1980 مورد توجه طراحان و برنامهریزان شهری قرار گرفته است. مشارکت در فرایند طراحی فضاهای شهری به کودکان اجازه میدهد در ایجاد فضاهای زندگی خود سهیم باشند و محیط پیرامونشان را متناسب با ایدهها و نظرهای خود بسازند. از آنجایی که کودکان ویژگیهای جسمی، روحی و شخصیتی منحصر به خود را دارند، فرایند مشارکت آنان نیز متناسب با جایگاهشان در جامعه تعریف میشود. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر بررسی تجارب پروژههای اجرایی مشارکت کودکان در فرایند طراحی فضاهای شهری در جهان و ایران بوده است، تا از این طریق بتوان اصولی عملی برای تنظیم فرایند مشارکت همکارانه کودکان در جامعه ایران پیشنهاد داد. روش پژوهش به کار گرفته شده در این مقاله توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانهای و مرور نتایج تجارب عملی، رویکرد و فرایند مشارکت کودکان در طراحی فضاهای شهری در ایران و جهان ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد برای برنامهریزی فرایند مشارکت کودکان، اکتفا به مبانی نظری و اصول تئوری پشتیبان کافی نیست. ضروری است با بهرهگیری از راهکارهای اجرایی تجارب در جوامع مختلف، عوامل مؤثر در موفقیت یا شکست مشارکت همکارانه کودکان را شناسایی کرد و برای تحقق یک پروژه شهرسازی مشارکتی کودکان در فرایند طراحی فضاهای شهری ایران به کار برد.
http://www.manzar-sj.com/article_57907_5ea2b5141f25c2d8b602c6b149aeea4a.pdf
2017-08-23
38
49
کودکان
مشارکت همکارانه کودکان
شهرسازی مشارکتی
فضاهای شهری کودکمحور
شهره
عزتیان
ezzatian_sh@ut.ac.ir
1
کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه تهران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تجدید حیات شهری با رویکرد فرهنگی
مقوله تجدید حیات امری است که در دوران پسامدرن به شدت مورد توجه قرار گرفته است. بررسی کنشگرهای گوناگون تجدید حیات، نظیر اقتصاد، فرهنگ، مسکن و غیره موضوع بسیاری از پژوهشهای صورت گرفته در این حوزه است. تجدید حیات مبتنیبر فرهنگ که یکی از رایجترین رویکردهای تجدید حیات در جوامع امروزی است، طیف وسیعی از اقدامات و فعالیتها را در برمیگیرد. ازجمله مهمترین آنها میتوان به مقوله پاتوقهای فرهنگی اشاره کرد که موضوع واکاوی این گزارش است. بسیاری از مکانهای با هویت تاریخیفرهنگی که به دلایل گوناگون دچار کمتوجهی و فرسودگی شدهاند، میتوانند مخاطب اینگونه از تجدید حیات قرار گیرند. ازآنجاکه سایتهای فرهنگی به عنوان یک «مکان» شناخته میشوند، ضروری است براساس مؤلفههای یک مکان موفق نیز سنجیده شوند. در این مقاله نخست با مروری اجمالی موضوع تجدید حیات فرهنگی و پاتوقهای آن بررسی شده و آنگاه معیار و سنجههای ارزیابی یک پاتوق فرهنگی مطلوب در قالب چارچوب نظری تحقیق ییان میشود. به نظر میرسد عوامل رونقبخش به فعالیت در بعد عملکردی نظیر کاربریهای متنوع و خلاقانه با رویکرد ارتقاء فرهنگ و اقتصاد و همچنین مؤلفههای کالبدی در هر دو بعد زیباییشناسانه و عملکردی در راستای بهبود کیفیت مکان، بیشترین تأثیر را در مکانسازی پاتوقها دارند. آزمون این سنجهها، از طریق پیادهسازی مدل در مجموعه موزههای وین که به عنوان یک مصداق عملی موفق و اجراشده شناخته میشود، صورت میگیرد. در نتیجه مجموعه موزهها به عنوان یک پاتوق فرهنگی با اعتبار و شهرت جهانی تحلیل و جنبههای مثبت و منفی آن بیان میشود، تا الگوهای به کار رفته در آن به عنوان راهکار در سایر پاتوقهای فرهنگی نیز به کار رود.
http://www.manzar-sj.com/article_57909_7891b03878c481e43852ad2c08f47715.pdf
2017-08-23
50
59
تجدید حیات
فرهنگ
پسامدرن
پاتوقهای فرهنگی
مجموعه موزههای وین
ریحانه
آقاملایی
r.aghamolaei@ut.ac.ir
1
کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زندگی روزانه در خیابان
تجربه فضا در خلال زندگی روزمره بر پایه ویژگیهای آن مقولهای است که منجر به نحوه شناخت و ارزیابی کاربران در فضا میشود. به منظور بررسی این تجربه در فضای خیابان و شناخت ویژگیهای مشترک بین خیابانهای مطلوب که آنها را برای کاربران جذاب و مطلوب میسازد خیابان آزادی حد فاصل میدان انقلاب تا اکباتان به عنوان فضایی که علیرغم اهمیت کالبدی و موقعیت آن فاقد کیفیت لازم برای حضور پیاده است و خیابانهای خیام در قزوین و خیابان مطهری در رشت که بر پایه مصاحبه با شهروندان در تحقیقات قبلی از جذابیت لازم جهت حضور در مکان برخوردار هستند، انتخاب شدهاند. هدف این تحقیق مقایسه بین دو فضای اخیر و محور آزادی است تا بتوان به این پرسش پاسخ داد که تفاوت کیفی این فضاها مربوط به کدام یک از متغیرهای تحقیق است. متغیرهای مورد مطالعه در این تحقیق مبتنیبر سه مؤلفه مطالعه «فینشتین» بر عدالت در فضا شامل تنوع، برابری و دموکراسی و مؤلفههای مطالعه «لینچ» درباره عوامل مطلوبیت فضای شهری شامل دوام، معنا، تناسب، دسترسی، اختیار، عدالت و کارایی هستند. نتایج حاکی از آن است که آنچه توانسته خیابانهای مطهری و خیام را به فضاهایی مطلوب مبدل سازد، عامل دوام و کارایی فضاست که زمینهساز حمایت فضا از زندگی روزمره افراد است.
http://www.manzar-sj.com/article_57910_e04b1f8242429ad0bd2e6992f09214b9.pdf
2017-08-23
60
71
خیابان آزادی
خیابان مطهری
خیابان خیام
زندگی روزمره
عدالت
نظریه لینچ
مریم
چرخچیان
m_charkhchian@pnu.ac.ir
1
دانشگاه پیام نور- بخش هنر و معماری
AUTHOR